Một cổ phiếp từng là siêu cổ nay bẹp dí với giá thấp trong một biên hẹp nhiều tháng vì một lý do nào đó thì nó cũng sẽ tăng lại khi lý do đó được giải quyết.
Một số lý do tôi nghĩ ở thị trường VN như sau:
- Dính dáng pháp lý: Những năm gần đây rất nhiều công ty gặp tình trạng này đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản.
- Kinh doanh đi xuống vì biến động thị trường đầu ra, đầu vào: Giá bán của cty sụt giảm, sản lượng sụt giảm vì thuế hay cạnh tranh từ đối thủ; mất khách hàng, giá nguyên vật liệu đầu vào tăng, …
- Khủng hoảng ban lãnh đạo: lãnh đạo đấu đá mất đoàn kết, lãnh đạo bị khởi tố,…
Không phải nguyên nhân nào cũng sẽ được giải quyết vì vậy không phải cổ phiếu của DN nào giảm từ nóc xuống sàn cũng sẽ quay trở lại nóc. Thường một vấn đề khi xảy ra sẽ kéo cp tới vùng giá rất thấp; nó ở đó rất lâu vì vấn đề không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Các NĐT có thể quên cp đó đi nhưng doanh nghiệp vẫn từng ngày giải quyết vấn đề một cách từ từ. Dần dần giá trị của cty tăng lên dần trong khi giá của nó vẫn thấp làm sự mất cân bằng tăng dần lên tới một mức bùng nổ.
Phân tích kỹ thuật là phân tích biểu đồ trong khi phân tích cơ bản đi sâu vào phân tích tình hình làm ăn của doanh nghiệp. Một số vấn đề ta cần quan tâm:
1. Hành vi của người nội bộ
Người nội bộ là những người chủ DN và người thân của họ. Họ thường là những người tạo ra DN và năm giữ tỷ trọng cp lớn.
Nếu những người chủ DN nắm rất ít cp và chẳng có dấu hiệu nào về việc họ nắm giữ cp thông qua người khác thì chẳng có mấy hy vọng họ sẽ cố gắng để kéo giá cp lên. Nhiều khả năng họ sẽ rút ruột cty; cty liên tục lỗ cho tới khi âm vốn chủ sở hữu sau đó cty rời sàn và những nđt nắm giữ cp đó mất trắng.
Chủ DN nắm giữ càng nhiều thì họ càng có động cơ để gia tăng giá cp thông qua việc cải thiện tình hình kinh doanh và thông qua anh lái.
Những người nội bộ liên tục mua vào cp là một dấu hiệu tốt. Ngược lại nếu người nội bộ bán ra cho dù vì bất cứ nguyên nhân nào thì cũng là một dấu hiệu không tốt. Nếu bạn là người nội bộ, bạn có thông tin rằng dn sẽ phát triển và giá cp sẽ tăng, bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ mua hoặc bảo bạn bè mua ngay khi nó đang ở nền giá thấp.
Nếu như cp thoát ra khỏi nền và đang có mức giá cao hơn so với nền mà người nội bộ vẫn tiếp tục mua thì cp càng có động lực để đi tiếp.
Tuy nhiên có thể có tình huống người nội bộ mua tượng trưng. Họ mua để đánh tín hiệu chị thị trường khiến nđt khác mua để giá tăng lên trong khi họ biết chắc là DN sắp toi tới nơi rồi.
Tương tự, hành vi của các cổ đông lớn cũng rất quan trọng. Họ thường có thông tin trước vì vậy việc mua hay bán của họ cũng phản ánh ký vọng thực tế của họ cho tương lai của cp. Các cổ đông lớn đặc biệt là các quỹ hay cty lớn họ hay đầu tư dài hạn; có khi tầm nhìn của họ là cho 2 hay 5 năm tới trong khi chúng ta lại không thể đợi lâu tới thế. Nói chung thì đây chỉ là một dấu hiệu; ta cần xem xét các yếu tố khác.
2. Ban lãnh đạo
Ban lãnh đạo đóng vai trò then chốt. Ta không quen họ nhưng ta có thể quan sát họ thông qua truyền thống:
- Quan tâm tới DN: khi có thông tin bất lợi về DN có thể khiến cp giảm thì lãnh đạo DN phản ứng càng nhanh càng tốt. Nếu như lãnh đạo dn chẳng có phản ứng gì trước một tin xấu thì có nghĩa họ thực sự chẳng quan tâm gì tới DN.
- Lãnh đạo nói ít làm nhiều: Khi một lãnh đạo đao to búa lớn thì nhiều khả năng họ đang gồng mình lên thể hiện nhằm che đi năng lực yếu đuối của họ. Lãnh đạo nói thận trọng, làm nhiều hơn nói vẫn là tốt hơn.
- Ban lãnh đạo đoàn kết: ban lãnh đạo đấu đá nhau, tranh dành quyền lực thì sức đâu mà quan tâm tới điều hành kinh doanh của DN.
- Lãnh đạo bị khởi tố: Vụ này thì quá nhiều bài học rồi; một vụ án từ lúc khởi tố tới lúc xử rẻ rách cũng phải 2 năm. Lúc này DN chỉ dành thời gian mà đi giải trình, sức đâu mà kinh doanh.
3. Cổ phiếu cô đọng
CP được nắm giữ bởi ban lãnh đạo và các cổ đông quan trọng là chủ yếu. Những người này họ ít khi giao dịch, lượng giao dịch chủ yếu sẽ đến từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ mà lượng họ nắm giữ chưa tới mức phải báo cáo.
Lượng cp trôi nổi càng lớn thì càng cần nhiều tiền để kéo nó lên. Ví dụ như một cổ phiếu A có 5 triệu cp trôi nổi đang có giá 8000đ sẽ tăng dễ dàng hơn nhiều so với một cổ phiếu B có 10 triệu cp trôi nổi và cũng đang có giá 8000đ
Tỷ lệ cp trôi nổi lớn nhưng vốn hóa nhỏ thì cũng sẽ thuyền nhẹ hơn so với cổ phiếu có vốn hóa lớn.
4. Lợi nhuận bắt đầu cải thiện
Cho dù công ty có đang gặp vấn đề gì thì quan trọng nhất vẫn là công ty phải làm ra tiền. Trước đó cty có thể lỗ, sau đó lỗ trở thành hóa vốn, rồi từ hóa vốn có lãi một chút. Lợi nhuận phải có xu hướng tăng dần theo quý.
Lợi nhuận phải đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi của DN để đảm bảo tính bền vững. Bán tài sản của DN có thể tạo ra lợi nhuận ở quý này nhưng quý sau sẽ không có. Báo cáo tài chính của DN có thể được chế biến đê phù hợp với mong muốn của chủ DN. Bằng nghiệp vụ kế toán, họ có thể chuyển doanh thu, lỗ lãi từ quý này sang quý khác nên chúng ta phải nhìn thấy sự ổn định của tăng trưởng. Tốt nhất một ban lãnh đạo nên thể hiện sự uy tín của họ thông qua báo cáo tài chính rõ ràng minh bạch ít thủ thuật kế toán.
5. Chỉ số EPS có khả năng tăng đột biến
Một công ty có thể vài năm trước nợ chồng nợ chất thậm chí hiện đang âm vốn chủ sơ hữu, nhưng vẫn không chết. Các hoạt động kinh doanh của cty vẫn tiến hành thông qua tin tức hay báo cáo từ DN. Doanh tu có thể không tăng thậm chí giảm nhưng thu nhập ròng tăng đột biến và có dấu hiệu tiếp tục tăng trong các năm tới.
Một công ty đang có eps âm rồi dương và sẽ nhanh chóng đột phá khi các khoản lỗ của dn dần được giải quyết. Có thể vài năm trước DN đã vay quá đà để đầu tư cho một vài dự án nào đó chưa mang lại lợi nhuận ngay; cty báo lỗ liên tục nhưng ngân hàng không có dấu hiệu siết tài sản đảm bảo. Khi những khoản đầu tư đó bắt đầu mang lại dòng tiền vào thì lợi nhuận dn được cải thiện là lúc mà cp của dn đang từ vực thẳm sx đi lên, ít nhất là gần tới điểm mà trước khi các khoản nợ bị phình to.
6. Gia tăng đơn đặt hàng
Đơn đặt hàng của một dn báo hiệu lượng doanh thu trong tương lai. Khi cty vẫn còn đơn đặt hàng trong những lúc cực kỳ khó khăn chứng tỏ khách hàng vẫn còn niềm tin và DN vẫn còn đang hoạt động. Thường trong các báo cáo kd của dn bên cạnh các số liệu kết quả kd của quá khứ thì sẽ có thông tin về các dự án vừa mới ký kết (sẽ đem lại công việc trong tương lai).
7. Ít hoặc không có cạnh tranh
Lĩnh vực kinh doanh của DN rất ít công ty cạnh tranh. Ví dụ như cổ phiều FPT giai đoạn qua là một ví dụ khi nó là cty công nghệ hiếm hoi trên thị trường đang bắt kịp trend AI. Gần đây là cp của CMC cũng bắt đầu trỗi dậy.
Thường một cty kinh doanh trong môi trường ít cạnh tranh có nghĩa là phân khúc đó nhỏ (không đủ hấp dẫn), rào cản gia nhập cao, có mô hình kd đặc biệt khó bắt chước. Các cty này sẽ nằm đâu đó lẻ loi trên bảng giá mà không thuộc các ngành lớn. Nó có nhược điêm là không tận dụng được sóng ngành; nó có thể tăng khi thị trường giảm và ngược lại, túm lại nó đi một mình một kiểu.
8. Nợ dài hạn thấp
Nợ dài hạn cao đồng nghĩa dn cần mất nhiều thời gian để trả nợ (vậy thì đừng mong có tăng đột biến). Lợi nhuận của DN chỉ đủ trả lãi vay và các khoản đầu tư dài hạn đó không có tương lai chắc chắn là sẽ thành công sinh ra lợi nhuận.
Nợ có nợ tốt và nợ xấu; có rất nhiều loại nợ đòi hỏi bạn nhận biết. Tôi rất dị ứng với kiểu nợ là cho cá nhân vay mà thấy nó trình ình ở đó từ báo cáo quý này tới báo cáo quý khác. Có rất nhiều cty trên thị trường mà chủ dn tìm cách rút ruột của công ty; họ kinh doanh lỗ nhưng lương nhận đều, vẫn sống khỏe bât chấp tình hình kd của dn bết bát và cũng không có vẻ gì tỏ ra cố gắng cải thiện.
Nhiều chủ dn họ thành lập các cty khác và sau đó chuyển tiền từ dn của mình sang các cty đó bằng những khoản vay lãi suất thấp; bán tài sản với giá thấp,….Nói chung bạn sẽ cần phải nghiên cứu báo cáo tài chính của DN một cách kỹ lưỡng để tìm ra vấn đề.
9. Không đầu tư cp hàng hóa
Cổ phiếu hàng hóa có 4 loại chính:
- Năng lượng: dầu mỏ, khí gas
- Kim loại: vàng, bạc,..
- Chăn nuôi: Lợn, bò, gà
- Nông nghiệp: cà phê, bống, ngô,…
Các cổ phiếu dạng này sẽ chịu thêm một rủi ro so với các loại cp khác là giá hàng hóa. Giá lợn có thể giảm chỉ vì một nước nào đó trên thế giới bỗng sản lượng tăng vọt; tương tự với cà phe, sữa,… Các biến số này rất nhiều bạn hầu như không thể đoán trước được và khi sự kiện xảy ra bạn đành chịu trận.
Cổ phiếu liên quan tới dầu như PVS, PVD,…. giai đoạn qua tăng nhờ xung đột 12 ngày giữa Israel và Iran; khi bạn phát hiện ra thì nó đang tăng rồi; và khi bạn mua vào thì nó đã giảm vì xung đột đã chấm dứt.
10. Công ty chứng khoán thời gian dài không phân tích
Công ty chứng khoán định kỳ đưa ra các phân tích về một cổ phiếu nào đó. Họ khuyến nghị mua ở mức 15.000; chốt lời ở 18.000; nghe rất ngon ăn. Thực tế khi họ khuyến cáo mua một cp nào đó khả năng họ đã tích đủ hàng và đang trực chờ bán; ngược lại khi họ nói xấu triển vọng của một cty nào đó khả năng họ đang muốn ép giá để mua vào.
Bạn cứ đặt tình huống ở chính bạn thôi; bạn làm chủ một room, nhận tiền phí từ các thành viên. Khi bạn phát hiện ra cp VIX sẽ tăng, bạn có khuyến cáo mua luôn không? Không, ít nhất bạn phải mua đủ 80% lượng mục tiêu sau đó mới khuyến cáo cho các thành viên khác mua. Tương tự khi bán ra cũng vậy; bạn sẽ bán ở giá cao sau đó mới thông báo cho các thành viên khác.
Một cổ phiếu bị cty chứng khoán để ý và phát ra các báo cáo thì nó đã không còn phải là siêu cổ phiếu tiềm năng nữa rồi.
11. Sắp chuyển sàn
Tôi nhớ hồi năm 2017 PVS có kế hoạch từ HNX sang HOSE; riêng cái tin đó thôi cũng đủ cho rất nhiều người chú ý tới. Vậy một cổ phiếu từ UPCOM được chuyển sang HOSE thì sao? nếu như cty đó bị định giá thấp chỉ vì nó ở một cái chợ ít người mua thì khi chuyển sang cái chợ nhiều người mua nó sẽ tăng giá. Ngược lại một cp từ HOSE bị chuyển về Upcom thì giá cũng sẽ giảm không phanh.
Sàn upcom không nhộn nhịp nhưng tôi tin rất nhiều nhà đầu tư cá nhân âm thầm chú ý và gom cp sau đó đợi nó chuyển sàn thì bán ra. Cũng là một hình thức đầu tư thú ví.
Sắp tới HOSE sẽ tiếp nhận các cổ phiếu từ HNX để HNX chỉ tập trung vào giao dịch trái phiếu nên HOSE được bổ sung rất nhiều cp từ UPCom.
Phân tích cơ bản đòi hỏi bạn phải nghiên cứu các tài liệu tốn rất nhiều thời gian để đọc và phân tích. Nếu như một ai đó tổng hợp giúp bạn thì nó đã bị qua bộ lọc không còn khách quan nữa và nếu ai đó đã phân tích thì có nghĩa đã có người chú ý tới nó. Phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật bổ trợ cho nhau đòi hỏi bạn phải am hiểu cả hai để có thể tìm ra cp tiềm năng giúp nhân nhiều lần tk của bạn.