Nhà đầu tư mới bước vào thị trường sẽ có nhiều sai lầm, trải qua nhiều lần trả giá họ sẽ hoặc học được để tránh sai lầm hoặc dời bỏ thị trường khi không chấp nhận học. Vì vậy nếu như bạn không đủ quyết tâm thì tốt nhất không nên đầu tư chứng khoán; chỉ tổ mất tiền.
Sai lầm thì có rất nhiều nhưng tôi thấy mình có những sai lầm lớn nhất:
- Mua một CP mà không quan tâm nó ở xu hướng nào.
- Mua CP khi nó đỏ vì nghĩ rằng nó rẻ.
- Không mua một CP tăng mạnh vì nghĩ rằng nó sẽ giảm.
- Khi một CP lõ và CP đó đang tiếp tục giảm thì mua thêm CP để giảm giá vốn
- Quá yêu một CP nào đó, chỉ loanh quanh giao dịch quanh CP đó.
- Khi một CP trong một pha đi ngang không bán đi dẫn tới bị giam vốn.
- Nghĩ một CP nào đó chỉ có mình phát hiện ra tiềm năng; mua và giữ hy vọng một ngày nó sẽ tăng.
- Không gồng được lãi; khi thấy lãi giảm thì muốn bán đi để chốt lãi.
- Không cắt được lỗ; khi lỗ thì không dám nhìn báo cáo tài sản để có p/a chấm dứt khoản lỗ.
- Mua và bán khớp lệnh luôn mà không qua lệnh chờ.
Nói chung rất nhiều sai lầm và mỗi người vì có những đặc điểm riêng mà có thể có những sai lầm riêng biệt. Liệt kê ra sai lầm rồi sau đó phân tích và tìm cách tránh không phải phương pháp tối ưu. Phương pháp chuẩn là bạn xây dựng một số nguyên tắc tắc giao dịch của bản thân và liên tục học hỏi để hoàn thiện nguyên tắc đó; những gì trái với nguyên tắc thì không làm.
Cho tới entry này ta có thể tập hợp được một số nguyên tắc cốt lõi sau:
- Chỉ giao dịch với một cp đang có xu hướng tăng; tệ hơn chút là dao động trong khung.
- Tránh xa các CP trong xu hướng giảm. Bán ngay khi CP có dấu hiệu bước vào xu hướng giảm.
- Xác định giao dịch của mình thuộc về mô hình loại nào rõ ràng vì mỗi mô hình có những nguyên tắc riêng trong chọn điểm mua, chốt lời, cắt lỗ. Đồng thời bạn có thể thành thạo nhiều mô hình nhưng phải rõ ràng giao dịch mua/bán hiện sẽ thực hiện thuộc về mô hình nào.
- Mỗi một CP đều có những hành vi riêng biệt mà ta có thể học hỏi từ quá khứ. Khi đã chọn CP giao dịch phải học được hành vi của nó.
- Tránh xa các CP không phù hợp với mình. Nếu một CP liên tục tạo ra các khoản lỗ hơn là lãi thì có lẽ nó không hợp với bạn; loại nó ra khỏi danh sách.
- Tránh xa các cp rác, cp đầu cơ. Nó có thể tạo ra một số khoản lãi ban đầu nhưng dài hạn sẽ lỗ.
- Đặt mục tiêu khả thi vì nếu mục tiêu quá cao sẽ khiến bạn gặp áp lực trong giao dịch. Càng giao dịch nhiều thì sai lầm mắc phải càng nhiều.
Trong entry trước ta nghiên cứu tới mô hình giao dịch mua trước và trong giai đoạn đột phá của CP. Những pha đột phá luôn có xu hướng mở gap rât mạnh lên trên đường kháng cự nên bạn có thể kiếm được ít nhất 4% chỉ trong vài phiên. Sau đó bạn có thể đợi cp đi tiếp tới kháng cự kế tiếp hoặc là chốt lời chuyển tiền sang mã tiềm năng khác hoặc đứng ngoài thị trường đợi thời điểm mua thích hợp.
Trong phần này ta bàn về mô hình giao dịch trong kênh song song
1.Kênh song song đi lên:
Đồ thị ngày của VIX:
Ta có một số ý sau:
- Trong xu hướng tăng nó tạo ra các kênh song song: Đầu tiên là kênh song song AB sau đó khi nó phá vỡ hỗ trợ B thì tạo ra đường hỗ trợ mới là C rồi sau đó nó phá vỡ C để tạo ra kênh song song hiện nay là CD.
- Hai đường AB và CD có chiều rộng gần như là bằng nhau.
- Tại các điểm chạm vào hỗ trợ B và C nếu thành công nó bật lên hoàn hảo thậm chí không thèm nhúng xuống dưới đường hỗ trợ trong phiên. Nhưng khi phá vỡ hỗ trợ nó lập tức lao xuống đường hỗ trợ mới. Nếu ta bán ngay khi nó phá vỡ hỗ trợ và canh mua lại sau đó thì ta sẽ tối ưu được lợi nhuận hoặc là tránh được pha chuyển sang xu hướng giảm của CP.
- Hiện Vix vẫn đang ở trên hỗ trợ D, trên đường hỗ trợ 2 cũng như khá gần MA50. Điều này cho một dự đoán là VIX sẽ không phá vỡ D tại lần test kế tiếp. Nhưng giả sử nó test không thành công thì một lệnh đặt bán ngay phía dưới D khoảng 1 tới 2% là cần thiết. Nếu nó phá vỡ D rất có thể nó lao về giá 11.500.
Đồ thị bên là cp NVL ở thời điểm hiện tại 18/6. NVL đang dao động trong một kênh song song với dốc rất gắt. Những lần bật lên của nó hầu như là dứt khoát với các nến xanh liên tục. Nó cho ta một góc nhìn về điểm bán khi đập vào đường kháng cự ở mức giá 16.000đ (là giá ngay dưới giá khi gặp kháng cự)
Khi đập vào kháng cự xác suất đi xuống rất cao. Tốt thì nó sẽ đi ngang cho tới khi đập vào hỗ trợ. Xấu thì nó đi xuống và phá vỡ đường hỗ trợ. Vì vậy trong cả hai tình huống thì bán ngay dưới đường kháng cự sẽ hiện thực hóa lợi nhuận. Bán thì có thể bán từng phần hoặc toàn bộ tùy thuộc vào phong cách mỗi người.
2.Kênh song song đi ngang
Đồ thị ngày của HPG
Chúng ta thấy trước 25/10/2023, HPG trong xu hướng đi lên tạo ra mô hình hai đỉnh và thành xu hướng đi xuống. từ 25/10/2023 nó đi lên và sau đó bắt đầu một xu hướng đi ngang từ đó tới nay.
Đầu tiên ở lần thử thứ hai nó vượt qua ngưỡng kháng cự A sau đó vài phiên quay lại test lại A và A lúc này trở thành đường hỗ trợ. Sau khi test tiếp kháng cự A ngày 22/4/2024 rồi bật lên gặp C, tại C nó chần chờ vài phiên rồi bật lên D. Tại D nó đột phá thất bại và quay trở lại xuyên qua C để trở lại hỗ trợ A. Ta thấy là rất đúng lý thuyết, ở lần đột phá đầu tiên sau một chuỗi phiên tăng không có điều chỉnh nó xuyên trở lại hỗ trợ phía dưới.
Sau đó cp dao động trong kênh song song AC và đã 4 lần thử đột phá C thất bại. Càng lần thử sau nó càng chần chờ hơn vì tâm lý nđt là càng thử họ càng mất niềm tin rằng cp sẽ vượt qua C vì vậy họ bán khi gần chạm C.
Đường hỗ trợ mạnh là tại đó nó gặp nhiều lần và đều thành công bật lại. Đường kháng cự mạnh là tại đó nó đột phá không thành công nhiều lần và quay lại. Như vậy sắp tới khả năng HPG có thể phá được C ở lần thứ 5 là rất ít khả năng nhưng cũng phải để ý là lần này nó tăng rất từ từ cũng như nó đang trên MA50 và biết đâu nhờ tích lũy đủ cộng với việc đàm phán thuế đối ứng thuận lợi nó sẽ vượt qua.
3.Kênh đi ngang và kênh song song kết hợp
Trong hai ví dụ trên mặc dù phân tích riêng biệt nhưng ta đều thấy có sự kết hợp giữa kênh song song đi lên và kênh song song đi ngang. Có thể minh họa như hình dưới:
Đường hỗ trợ của kênh song song đi lên đến từ đặc điểm của một xu hướng đi lên; nó sẽ yếu hơn nhiều so với đường hỗ trợ của kênh đi ngang. Đường hỗ trợ kênh đi ngang đến từ việc trong quá khứ nhiều lần gặp giá đó thành công bật ngược lại trong khi đường hỗ trợ kênh song song lại không vậy, khi nó gặp đường này thì giá đã cao hơn giá trong quá khứ rồi.
Khi giá giảm gặp đúng giao của đường hỗ trợ kênh song song và kênh đi ngang thì gần như chắc chắn nó sẽ bật lại. Tương tự khi đi lên nó gặp kháng cự của kênh song song và kênh đi ngang thì gần như chắc chắn nó sẽ bật ngược lại.
4. Đặt lệnh
Khi bán hay mua bạn nên đặt lệnh chặn thay vì lệnh mua/bán khớp lệnh ngay. Ví dụ giá hiện tại là 10.000, giá tại kháng cự là 10.500đ thì đặt lệnh sẽ là 10.400đ. Tương tự ta cũng phải đặt lệnh chặn lỗ, ví dụ giá hiện tại là 9000đ, giá tại hỗ trợ là 8.900đ thì lệnh chặn lỗ là 8.500đ
Đối với chặn lỗ ta buộc phải chấp nhận sự đánh đổi. Đặt càng sát phía dưới hỗ trợ tốt thì ít lỗ khi giá xuyên qua nhưng xấu thì rất có thể mất hàng vì CP có thể chỉ nhúng xuống một vài phút rồi lại đi lên. Vì vậy 1 hay 3% là tùy mỗi người và đặc điểm các lần trước đó của CP.
Đối với lệnh chốt lãi cũng tương tự, đặt ở trên kháng cự hay dưới kháng cự? Trên kháng cự có thể bán được giá tốt khi giá đẩy lên rồi thất bại; nhưng xấu có thể không bán được cp khi giá không tới đó đã bật lại. Nếu đặt dưới kháng cự thì khả năng bán được hàng cao nhưng lại không tối ưu được lợi nhuận.
Kênh song song đi ngang rất phổ biến hầu như ta gặp ở mọi CP. Lý tưởng là kênh có độ rộng đủ lớn để bạn kiếm tiền và nó trong một pha tích lũy mà không phải pha phân phối. Kênh đi lên thì bạn có thể mua bán tại kháng cự hỗ trỡ hoặc đơn giản là đợi cho cp nó làm việc của nó; chỉ đặt các lệnh bán khi nó vi phạm đường hỗ trợ của kênh song song đi lên và nó cách xa so với đường hỗ trợ phía dưới (nếu nó gần thì bạn chẳng cần bán làm gì mà phải đợi xem nó có phá vỡ hỗ trợ kế tiếp không).
Mua thì T+2 nhưng bán thì T+0
Thị trường ck là T+2, có nghĩa là nếu bạn mua vào ngày thứ hai thì tới chiều ngày thứ tư có thể bán. Khi bạn bán thì lại hơi khác, bạn sẽ có tiền trong tài khoản ngay lập tức thay vì đợi tới chiều ngày kia vì công ty chứng khoán sẽ cho bạn vay.
Đây là lợi thế rất lớn của người cầm hàng mà bạn phải tận dụng:
- Khi giá lên tới cản trên; hãy bán ngay vì nếu giá break lên trên thì kiểu gì nó cũng sẽ quay xuống test lại, bạn có thể mua lại. Nếu nó không break được mà bật lại thì bạn có thể đợi mua giá thấp. Cho dù xác suất cho bật lên là 70% thì bạn vẫn nên bán; hãy nhớ là bạn có thể mua lại ngay lập tức nếu phát hiện ra mình sai với mức phí là 0,2% cộng một chút chênh lệch do mua giá cao hơn.
- Trong dải bollinger: Nếu giá đập biên trên thì rất nhiều khả năng nó sẽ bật xuống chạm vào đường giữa MA20 của bollinger. Nếu bạn chưa bán khi chạm biên trên thì hãy bán ngay khi nó chạm MA20. Nếu giá đi tiếp xuống MA20 bạn sẽ mua lại được với giá thấp hơn khi nó gần chạm vào dải dưới. Trường hợp nó bật lên thì bạn cũng vẫn có thể mua lại được ngay. Đây bản chất là bài toán xác xuất, bạn đưa ra quyết định dựa trên 1. Xác xuất nó giảm và 2.Mức độ giảm nếu nó thực sự giảm.
Khi đang cầm hàng bạn phải có ý thức tận dụng được lợi thế này. Tương tự như việc dừng lỗ, bạn bán ngay khi nó phá đường hỗ trợ dưới, nếu sai bạn vẫn có thể mua lại ngay trong phiên; nhưng nếu bạn đúng thì bạn đã hạn chế tối đa mức lỗ.
Câu hỏi là: Tại sao bạn cầm hàng nhưng tới cản trên bạn không bán? Vì bạn kỳ vọng rằng nó sẽ break lên trên cản; nếu nó break lên thật thì bạn thì sẽ mất lãi; nhưng chú ý về xác suất; xác suất nó không break được luôn rất cao; phải có một lượng tiền lớn đổ vào để nó có thể break được; có nghĩa là phải có ý chí của tay to. Nếu tay to cảm thấy đây là thời điểm chưa thích hợp, họ không đổ tiền vào; lúc này chỉ có nhỏ lẻ với nhau thì còn lâu nó mới break được.
Tương tự khi giá giảm xuống dưới đường hỗ trợ bạn không bán đi để dừng lỗ? Vì bạn mong rằng giá sẽ tăng lại và bạn sẽ không lỗ. Nhưng hãy nhớ trong đầu rằng bạn có thể mua lại ngay lập tức sau khi bán đi. Và cũng như ở tình huống trên nếu như tay to không muốn nó giảm thì họ sẽ phải đẩy tiền vào trước khi giá chạm cản; hoặc chạm cản và bật lên rất nhanh; họ hiểu rằng khi giá đóng cửa dưới cản thì sẽ kích hoạt một lượng bán rất lớn. Nếu họ thực sự không xuất hiện; chỉ có nhỏ lẻ với nhau thì còn lâu nó mới tăng trở lại. Giá sẽ di chuyển tới cản phía dưới đó; bạn có thể mua lại nếu như đã bán ở cản này.
Chúng ta chỉ bán hay mua khi nó đạt một hoặc một nhóm điều kiện nào đó. Chúng ta không hành động khi điều kiện đó chưa xảy ra.
Hãy nhìn hai võ sĩ đang đánh nhau. Võ sĩ thường sẽ phòng thủ và quan sát nên tấn công vào điểm nào. Sau khi nghiên cứu kỹ anh ta mới tung ra một cú đòn; cho dù trúng hay không thì anh ta cũng quay lại phòng thủ. Trong đầu tư ck chúng ta cũng vậy, chúng ta không thể tấn công liên tục kiểu vào lệnh liên tục. Chúng ta phải ở trạng thái phòng thủ và quan sát các con mồi mục tiêu. Khi con mồi nào vào tầm ngắm, ta xác định xác suất thắng cao thì mới tung ra cú tấn công.
Tôi nghiệm rằng lúc tôi kiếm nhiều tiền nhất không phải là lúc tôi ôm full cp. Khi full cp cho dù ta có nhìn thấy con mồi ngon ta cũng không thể săn nó; buộc phải nhìn nó vuột qua. Full cp không phải là không tốt trong một xu hướng tăng nhưng nó sẽ rất tệ khi những cp ta nắm đều đang trong phase tích lũy. Một phase tích lũy có thể kéo dài vài ngày, vài tuần thậm chí vài tháng. Ta chăm chú vào một con mồi khó ăn trong khi lần lượt nhìn cơ hội trôi qua.
Khi ta săn được con mồi ở một vị trí trong quá khứ, ta lại kỳ vọng rằng tiếp tục bắt được nó ở đúng vị trí đó. Đúng là logic ở vị trí cũ thường sẽ nhìn thấy con mồi cũ, nhưng hành vi của con mồi nó không còn phụ thuộc vào lần trước nữa. Lần trước nó chạy bên phải không có nghĩa là lần này nó cũng chạy bên phải để bạn bắt. Lần trước bạn mua nó tăng sau đó nhưng lần này bạn mua nó có thể giảm sau đó. Vì vậy trên thị trường cùng thời điểm bạn phải theo dõi nhiều con mồi khác nhau; có nghĩa là theo dói cả các cp bạn đang không nắm giữ.