Phi lý trí (P1: Tương đối và Tuyệt đối)

Trong mỗi con người tồn tại hai bộ máy chỉ huy, một là tính “con” và hai là tính “người”. Tùy mỗi tình huống khác nhau mà bộ máy nào chiếm quyền chỉ huy để khiến con người hành xử theo những cách mà có thể còn trái ngược nhau.

Mỗi suy nghĩ của chúng ta bản chất cũng chỉ là các phản ứng hóa học; các phản ứng này có quy luật nhất định mà đôi khi chúng ta tưởng rằng chúng ta đang rất lý trí nhưng thực ra là không phải.

Làm sao chúng ta biết được cái gì là đúng, cái gì là sai, cái gì là tốt, cái gì là xấu,..? Chúng ta biết được điều này thông qua phép so sánh tương đối.

Ta sẽ cảm thấy giàu có hơn khi những người xung quanh chúng ta đều ngèo. Nếu lương bạn 40 tr, những người quanh bạn lương 20tr thì bạn sẽ thấy lương mình cao; nếu cũng với mức lương 40 tr nhưng quanh bạn toàn 80 tr thì bạn lại sẽ thấy lương mình sao thấp thế, trong khi xét về trung bình lương của cả nước thì rõ là bạn ở top cao.

Nếu hàng xóm của bạn ngèo hơn bạn thì bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn là có những người hàng xóm giàu có. Nếu vợ chồng hàng xóm suốt ngày cãi nhau thì bạn sẽ cảm thấy vợ chồng nhà mình đúng là rất hạnh phúc mặc dù rằng nếu so với tiêu chuẩn của một cặp vợ chồng hạnh phúc thì bạn thua xa.

Sống giữa những người hạnh phúc ta có cảm thấy hạnh phúc không? câu trả lời là sẽ có hai lực kéo bạn về hai phía. Một lực kéo bạn về phía hạnh phúc vì tâm trạng hạnh phúc sẽ lây lan sang bạn. Một lực kéo bạn về phía không hạnh phúc do bạn phải so sánh các tiêu chuẩn hạnh phúc với những người xung quanh.

Nếu bạn quyết định mua một cái máy tính xách tay. Trước mặt bạn có một cái của Acer và một cái của HP, hai cái này cấu hình và giá bằng nhau. Bạn sẽ nhanh chóng quyết định HP vì bạn cảm thấy yên tâm hơn với thương hiệu HP (so với thương hiệu Acer). Nhưng nếu trước mặt bạn chỉ có mỗi cái máy tính HP thì bạn chẳng biết so sánh nó với ai và vì vậy bạn sẽ lưỡng lự và khả năng cao là bạn sẽ không quyết định mua.

Do vậy trong dải model sản phẩm của một hãng nào đó sẽ có những model làm nền cho những model khác. Mặc dù doanh số của model nền rất thấp không đủ bù chi phí nhưng nó lại giúp tăng doanh số các model khác. Tuy nhiên nếu như có quá nhiều lựa chọn thì sẽ khiến cho khách hàng phải so sánh 3, 4 model một lúc, khi đó họ lại lâm vào trạng thái lưỡng lự vì họ không thể quyết định được cái nào hơn cái nào.

Cơ bản thì các quyết định bạn đưa ra đều trên các phép so sánh. Bạn quyết định đi về nhà bằng con đường nào là trên cơ sở so sánh giữa các con đường khác nhau. Bạn quyết định lập gia đình với ai là trên cơ sở so sánh người đó với một hình mẫu tiêu chuẩn mà bạn lập ra. Khi bước vào một nhà hàng để gọi món, bạn lựa chọn trên cơ sở so sánh giữa các món.

Việc so sánh giúp bạn có được những lựa chọn tốt hơn nhưng nhiều khi chúng ta bị mắc vào cái bẫy. Người bán hàng sẽ đưa ra hai lựa chọn trong đó một lựa chọn rõ ràng là tốt hơn lựa chọn còn lại để bạn dễ dàng quyết định. Bạn gái của bạn sẽ dẫn theo cô bạn xấu hơn cô ý về mọi mặt để bạn thấy rằng cô ý thật tuyệt vời. Anh cảnh sát sẽ giúp bạn nhanh chóng đưa ra quyết định phải làm gì khi đưa ra mức phạt rất cao kèm với giữ xe. Sếp của bạn giúp bạn nhanh chóng lựa chọn công việc thông qua việc đưa ra hai lựa chọn mà công việc kia rõ ràng là kém hấp dẫn hơn công việc này. Vợ bạn cũng sẽ nhét vào đầu bạn những câu chuyện về những người phụ nữ lười nhác, hay bồ bịch,…để minh chứng rằng bạn đúng là đã rất may mắn mới lấy được cô ý.

Nếu ai đã từng xem phim ở Megastar (nay là CGV) thì chắc phải phì cười vì giá một bịch bỏng ngô to là 19.000đ và giá một bịch bỏng ngô nhỏ là 18.000 đ. Sau này hình như giá có tăng lên nhưng quan trọng là bịch to chỉ hơn bịch nhỏ 1000 đ; bạn sẽ mua bịch nào?

Comments

comments