Bàn về động lực (P4: Đặt mục tiêu trong tạo động lực)

Bàn về động lực (P1: Động lực nội tại)

Bàn về động lực (P2: Từ động lực 1.0 tới động lực 3.0)

Bàn về động lực (P3: Mặt trái của mục tiêu trong tạo động lực)

Có hai loại mục tiêu. Mục tiêu thúc đẩy động lực ngoại sinh và mục tiêu thúc đẩy động lực nội tại. Trong một doanh nghiệp hiện nay nói chung chiếm chính vẫn là mục tiêu tài chính bao gồm hai chỉ số chính là Doanh số và Lợi nhuận.

Tối đa hóa lợi nhuận vốn là mục tiêu của doanh nghiệp từ ngàn đời nay cho dù có được ngụy trang với bất cứ sứ mệnh nghe cố vẻ to tát nào. Nhưng mục tiêu này chủ yếu thúc đẩy con người ở hai nhu cầu bậc thấp là nhu cầu về vật chất và sự an toàn. Hai nhu cầu này tạo ra các động lực ngoại sinh. Con người ta hành động theo đúng nguyên lý Cây gậy và củ cà rốt. Các bản mô tả công việc, các tiêu chí hoàn thành công việc, bộ máy kiểm soát sinh ra cũng để làm những việc này.

Các mục tiêu thúc đẩy nhóm nhu cầu trên cùng của tháp Maslow là các nhu cầu liên quan tới yếu tố tinh thần là Kết nối cộng đồng và Sự tự chủ thì thường được thể hiện trong Sứ mệnh.

Sứ mệnh theo định nghĩa là lý do tồn tại của tổ chức. Thẳng thắn ra thì lý do tồn tại của tổ chức chắc chắn phải là mang lại vật chất đầy đủ cho những người trong tổ chức. Nhưng vì nếu nói như vậy thì nó lại tạo ra động lực ngoại sinh. Chính vì vậy Sứ mệnh được phát biểu như là một cái gì đó trên tiền nhằm kích thích sức mạnh bên trong mỗi người trong tổ chức.

Trong một tổ chức sứ mệnh thường một đằng mục tiêu thường một nẻo; chẳng ăn nhập gì với nhau vì vậy thường thì người ta chỉ xúc động được một vài lần sau đó cảm thấy bình thường, không kích thích được ai.

Chính vì vậy việc thể hiện sứ mệnh trong mục tiêu ngắn, trung và dài hạn là quan trọng; không những để khẳng định là sứ mệnh tôi phát biểu là nghiêm túc mà cũng để nhắm tới mục đích cuối cùng là thúc đẩy động lực nội tại trong mỗi con người.

Để xác định mục tiêu để kích thích động lực bên trong là rất khó do nhóm mục tiêu này thường không thể định lượng và đôi khi người ta không muốn định lượng vì nếu định lượng ra nó có thể trở nên tầm thường không kích thích được ai.

Lấy ví dụ nếu như một công ty lấy mục đích tồn tại là làm tăng chất lượng cuộc sống của con người trên trái đất này. Mục đích nghe rất cao cả nhưng định lượng nó như thế nào trong khi một mục tiêu phải đáp ứng được tiêu chuẩn định lượng nếu không thì làm sao người ta biết khi nào tới đích được.

Trong một tổ chức khi mà mỗi người chưa đạt được nhu cầu về vật chất và sự an toàn tối thiểu thường người ta sẽ đặt hai mục tiêu này lên trên. Cho dù nó có là động lực bên ngoài thì nó cũng thúc đẩy khá tốt. Nhưng khi họ đã đạt được hai nhu cầu đó rồi thường thì họ sẽ nghĩ tới cái gì cao cả hơn nếu không sẽ không có gì thúc đẩy họ đi tiếp.

Lấy ví dụ cách đây vài năm khi FPT cổ phần hóa; rất nhiều nhân viên, quản lý cấp trung tới ban giám đốc đều trở nên giàu có. Lúc đó họ như bơi trong tiền và chẳng thiết làm ăn gì nữa. Lúc đó có tiếp tục đặt mục tiêu thưởng phạt thì cũng chẳng giải quyết được gì mà phải đặt ra mục tiêu nào nhằm thỏa mãn mặt tinh thần của họ.

Đối với cá nhân chúng ta hiểu rằng khi còn phải lo nghĩ cơm áo hàng ngày chúng ta rất khó để kích thích các động lực nội tại của mình. Chúng ta sẽ buộc phải dùng động lực bên ngoài là kiếm nhiều tiền hơn. Động lực bên ngoài đó hạn chế năng lực, hiệu quả công việc vì vậy chúng ta phải nhanh chóng thoát khỏi giai đoạn này thông qua Kế hoạch tài chính gia đình.

Tiền kiếm không biết bao nhiêu là đủ. Có cái xe đạp 500 nghìn, cũng có cái xe đạp 50 triệu; có xe máy 20tr, cũng có xe máy 100tr; có ô tô 200tr cũng có cái ô tô vài chục tỷ. Cuộc đời chúng ta nói chung là hay bị vào vòng lặp này. Ít tiền thì cho con học trường thường, nhiều tiền thì cho con học quốc tế; ít tiền thì ở nhà chật tí cũng được, nhiều tiền thì mua nhà to hơn,…thế nên cho dù kiếm được bao nhiêu thì bằng cách đó chúng ta cũng tiêu hết.

Nếu chúng ta chạy theo thỏa mãn các mục tiêu vật chất thì chẳng bao giờ chúng ta đạt được hai nhu cầu bậc thấp để mà hướng tới nhóm nhu cầu ở bậc cao hơn. Đó mới chính là nơi giúp kích thích động lực nội tại trong ta, giúp ta sống hạnh phúc hơn.

Comments

comments