Thẩm định dự án đầu tư: Cách tính NPV, IRR và ứng dụng thực tế

10
207109

Những ai đang, đã học ngành tài chính, quản trị kinh doanh,..chắc không lạ gì bài toán ra quyết định về việc một dự án có nên đầu tư hay không khi cho các số liệu về dòng tiền vào ra của một số năm trong tương lai.

Có thể các bạn thấy rằng chẳng biết bao giờ mình mới có thẩm quyền quyết định một dự án nào đó có nên đầu tư hay không nên cảm thấy bài toán hơi xa vời nhưng thực tế đây là bài toán khá phổ biến trong thực tế.

Ví dụ:

Năm 2016, Hòa phát dự định tiếp tục xây dựng giai đoạn II Dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất. Để xây dựng dự án, Hòa phát có hai con đường hoặc là vay ngân hàng hoặc chào bán cổ phiếu ra công chúng.

Nếu vay ngân hàng, Hòa phát sẽ trả lãi đều theo thỏa thuận với ngân hàng bất chấp dự án lỗ lãi thế nào. Lãi suất trả ngân hàng được trừ trực tiếp vào chi phí tài chính của DN.

Nếu chào bán cổ phiếu ra công chúng, Hoá phát sẽ trả cổ tức cho các cổ đông nắm giữ cổ phiếu đó. Lãi nhiều thì chia nhiều và lãi ít thì chia ít. Cổ tức được chi trả trong phần lợi nhuận sau thuế.

Hòa phát chọn cả hai con đường, và theo con đường nào thì Hòa Phát cũng phải có số liệu về hiệu quả đầu tư để thuyết phục ngân hàng và những người mua cổ phiếu. Hiệu quả đầu tư cao thì lãi ngân hàng thấp, giá bán cổ phiếu cao; hiệu quả đầu tư thấp thì lãi ngân hàng cao, giá bán cổ phiếu thấp

Cụ thể thời điểm đó Hòa Phát đã phát hành cổ phiếu với thông tin như sau:

Giá chào bán 20.000 đồng phụ thuộc vào mức độ rủi ro, khả năng sinh lời của dự án và giá cổ phiếu hòa phát tại thời điểm chào bán. Phương pháp tính giá chào bán cụ thể như thế nào nếu bạn quan tâm có thể tìm hiểu sâu trong bản Cáo bạch của Hòa phát ở cuối entry này.

Trong bản cáo bạch, có một bảng rất ngắn gọn về hiệu quả đầu tư dưới góc nhìn tài chính như sau:

NPV (Net Present Value – Giá trị hiện tại thuần): là hiệu số của giá trị hiện tại dòng tiền vào trừ đi giá trị hiện tại dòng tiền ra

Co : Chi phí đầu tư ban đầu (năm 0 )

Ct: Dòng tiền thuần tại thời gian t ( thường tính theo năm)

r: tỷ lệ chiết khấu

n : thời gian thực hiện dự án ( thường tính theo năm)

Ví dụ:

Bạn dự định mở một quán cafe ở … tháp rùa giữa hồ hoàn kiếm (hy vọng bạn thuê được :P). Chi phí đầu tư ban đầu dự kiến là 100.000 usd bao gồm sơn sửa lại tháp rùa, mua bàn ghế, mua các loại máy móc, bắc một cái cầu phao từ bờ ra đảo rùa,…

Sau khi hoàn tất bắt đầu đi vào khai thác, năm đầu tiên bạn dự kiến phải chi ra là 50.000 usd bao gồm các chi phí như bảo tu máy móc, mua nguyên vật liệu, trả lương nhân viên, trả thuế, lãi vay ngân hàng, tiền thả rùa giống quanh đảo, tiền thức ăn cho rùa…(các dòng tiền ra) và thu vào 60.000 usd là tiền thu được nhờ bán các cốc cafe cho khách hàng, lãi thu được nhờ vốn lưu động gửi ngân hàng, tiền bán rùa….Cứ như vậy bạn dự đoán dòng vào và ra cho 6 năm liên tiếp để có bảng dưới:

Giả định tỷ lệ chiết khấu là 10% thì NPV được tính như sau:

Năm đầu tiên thực tế bạn thu được là 10.000 usd nhưng 10.000 usd của một năm nữa chỉ có giá trị tương ứng với 9.091 usd của ngày hôm nay. Đại loại là nếu bạn gửi 9.091 usd vào ngân hàng với lãi suất 10%/năm thì 1 năm nữa bạn sẽ có 10.000.

Năm thứ hai bạn có 25.000 usd nhưng 25.000 usd của 2 năm nữa chỉ có giá trị tương ứng với 20.661 usd của ngày hôm nay. Có nghĩa nếu hôm nay bạn gửi 20.661 usd vào ngân hàng thì 2 năm nữa bạn sẽ có 25.000 usd (theo lãi suất kép, lãi suất thu được của năm thứ nhất tiếp tục cộng vào tiền gốc để tính lãi của năm thứ hai).

Tương tự như vậy, tới năm thứ 6 bạn thu được 55.000 usd nhưng nếu quy về số tiền của ngày hôm nay chỉ tương ứng với 31.046 usd. Nếu bạn gửi ngân hàng 31.046 usd với lãi suất 10%/năm theo hình thức lãi kép thì 6 năm nữa bạn có 55.000 usd.

Như vậy bản chất của NPV là quy đổi số tiền của tương lai về giá trị của hiện tại vì vậy tên của nó là Giá trị hiện tại thuần.

Câu hỏi đặt ra: Tại sao phải phức tạp hóa như vậy ? Giả định nếu như tỷ lệ chiết khấu bằng 0% ta sẽ được như bảng dưới

NPV mỗi năm bằng luôn dòng tiền của năm đó, con số là 135.000; lớn hơn gấp đôi con số 58.811 nếu có quy đổi. Số chênh lệch rất đáng kể, có thể biến một NPV đang là số dương thành số âm. Có nghĩa là bạn lỗ nhưng cứ nghĩ là mình lãi.

Tỷ lệ chiết khấu thường là chi phí sử dụng vốn là tỷ lệ lợi nhuận của phương án tốt nhất mà doanh nghiệp có thể lựa chọn

  • Dùng tiền đó gửi ngân hàng lấy lãi suất tiền gửi
  • Đầu tư vào cổ phiếu
  • ….

Các bài tập ở nhà trường sẽ cho trước con số tỷ lệ chiết khấu cụ thể nhưng bạn nên hiểu ý nghĩa của con số này.

Nếu NPV dương thì dự án đáng được đầu tư vì nó thu được lợi nhuận lớn hơn phương án thay thế (là phương án dùng để tính tỷ lệ chiết khấu). Nếu tính cho 2 dự án đầu tư độc lập thì NPV nào lớn hơn thì dự án đó đáng được đầu tư hơn.

IRR ( Internal Rate of Return -Tỷ suất hoàn vốn nội tại)

Giả sử bạn có 300 triệu và đang đứng trước lựa chọn có nên mở một cửa hàng game hay không. Sau một hồi tính tính toán toán bạn thấy rằng nếu mở cửa hàng bạn sẽ có lợi tức 5% (Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu ROE – Return of Equity) . Bạn có lên đầu tư hay không? Nếu chỉ xét đơn thuần dưới góc độ tài chính thì bạn không nên đầu tư vì nó thấp hơn lãi suất tiền gửi 6% của ngân hàng. Có nghĩa rằng lợi nhuận thu được thấp hơn chi phí  sử dụng vốn.

Nếu phương pháp NPV cho ra một giá trị của tiền (dương hoặc âm) thì IRR cho ra một tỷ lệ % để từ đó nếu % đó lớn hơn chi phí vốn (tỷ lệ chiết khấu) thì nên đầu tư còn thấp hơn thì không nên.

Trong bản cáo bạch của Tập đoàn Hòa phát khi mở rộng giai đoạn II của nhà máy sản xuất thép Dung Quất thì IRR có giá trị là 12%, cao hơn so với chi phí sử dụng vốn nên nó là dự án đáng được đầu tư.

Công thức tính IRR

Ví dụ cũng với số liệu khi tính NPV ở phía trên ta tính ra IRR = 23% ở phía dưới:

Nếu IRR tính được lớn hơn chi phí sử dụng vốn thì là dự án đáng được đầu tư; nếu nhỏ hơn thì không đáng. Chi phí sử dụng vốn cũng giống như trong tính NPV phía trên là phương án thay thế tốt nhất ( Thông thường nếu là một bài toán trên lớp thì người ta sẽ cho con số này).

Cả hai phương pháp đều chỉ nhằm ra quyết định đầu tư hay không đầu tư vậy thì việc gì phải tính theo cả hai phương pháp làm gì, giống như Hòa phát đã làm?

Đó là vì nó cho ra một con số tuyệt đối và một số tương đối. Ví dụ doanh nghiệp A có lợi nhuận sau thuế năm 2017 là 10 tỷ; Doanh nghiệp B là 12 tỷ. Số liệu này không cho ta biết được doanh nghiệp nào hiệu quả hơn vì nếu A có số vốn 100 tỷ còn B chỉ có vốn 10 tỷ thì B ro ràng là hoạt động hiệu quả hơn (ROE của A = 10/100=10% và ROE của B= 12/10=120%)

Việc tính toán dòng tiền vào ra rất phức tạp với các dự án đầu tư lớn. Đôi khi người lập dự toán cố tính để cho NPV dương bằng cách thổi phồng dòng tiền đầu vào ví dụ như doanh số dự đoán thực tế chỉ 40.000 usd nhưng lại tăng lên 60.000 usd. Tương tự ở dòng tiền ra, giá nguyên vật liệu có thể giảm đi so với dự đoán để giảm dòng tiền ra.

NPV, IRR chỉ là một góc nhìn tài chính; nhà đầu tư con phải xem xét nhiều yếu tố khác nữa; bạn có thể tham khảo trong bản cáo bạch của tập đoàn Hòa Phát

Tài liệu đọc thêm

Bản cáo bạch của tập đoàn Hòa Phát tháng 6/2017  hpg-ban-cao-bach-chao-ban-co-phieu-ra-cong-chung

Bản cáo bạch của công ty nhựa pha lê 5/2017 từ trang 88ban cao bach cua nhua pha le 2017

Bản cáo bạch của Sợi thế kỷ tháng 7/2017 trang 77 : Ban cao bach soi the ky 2017

Bản cáo bạch của may nhà bè trong đó số liệu khá rõ trang 68 : Ban cao bach may nha be

File excel tính toán NPV, IRRTinh NPV

Từ viết tắt trong entry này

NPV = Net Present Value : Giá trị hiện tại thuần

Giả sử bạn gửi 1 tỷ vào ngân hàng với lãi suất 5%/năm. Kết thúc năm đầu tiên số tiền đó trở thành 1.050.000.000. Nếu bạn rút 50tr tiền lãi ra rồi gửi tiếp 1 tỷ gốc ban đầu; cứ lặp lại như vậy qua các năm thì bạn có lãi đơn. Nếu bạn gửi cả gốc và lãi vào ngân hàng và lặp lại như vậy cho các năm thì bạn thu được lãi kép. Lấy 72 chia cho lãi suất thì ra số năm cần thiết để một khoản tiền ở hiện tại tăng gấp đôi. Ví dụ với lãi suất 5%/năm thì mất 14 năm để 1 tỷ đó trở thành 2 tỷ.

Giá trị hiện tại thuần là giá trị của ngày hôm nay cho khoản tiền của tương lai. Ở ví dụ trên thì 1.050.000.000 vào kết thúc năm thứ nhất có giá trị của ngày hôm nay bằng 1.000.000.000. Tính toán giá trị hiện tại thuần là tính ngược của lãi kép; lãi kép thì tính tiền tương lai của một khoản tiền ngày hôm nay, còn tính NPV là tính giá trị của ngày hôm nay cho khoản tiền của tương lai.

IRR = Internal Rate of Return : Tỷ suất hoàn vốn nội tại

C = Cast flow : Dòng tiền

r = Discount rate : Tỷ suất hoàn vốn

ROE = Return of Equity : Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu

Comments

comments

10 COMMENTS

  1. dạ em chào ad ạ,ậd ó thể giúp em giải bt này được không ạ, vì em không hiểu phần 3 năm đầu là tính như nào ạ.mong được ad hồi đáp sớm vì em chỉ có 2 hôm để làm bài này ạ. em cảm ơn ạ.
    Dự án cải tạo sông có khoản đầu tư ban đầu lad 2000 tỉ (năm 1), giai đoạn xây dựng dự đoán kết thúc trong 3 năm, sau đó dự án sẽ cần được duy trì với chi phí 10 tỉ đồng mỗi năm. giả sử dự án đường bộ sẽ thu được lợi ích hàng năm là 200 tỉ trong 15 năm. tính npv nếu tỉ lệ chiết khấu là 3% và 15%. bạn có nghĩ rằng dự án này đáng làm với tỉ lệ chiết khấu là 3% và 15%? tính irr

  2. Câu 1:
    Tình hình tài chính công ty A có các số liệu chủ yếu như sau:
    – Chỉ số thị giá/ thu nhập (P/E) là 7 lần
    – Thu nhập trước thuế và lãi vay so với tổng tài sản (BEP) là 15%
    – Tỷ lệ nợ là 40%
    – Lãi suất của khoản nợ là 12%/năm
    – Thuế thu nhập của Công ty là 25%
    – Thu nhập và chi phí khác bằng không, công ty chỉ có cổ phiếu thường
    1. Hãy xác định tỷ lệ thị giá và thư giá của 1 cổ phiếu
    2. Hãy phân tích các nhân tố làm sai lệch giữa giá trị sổ sách và giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu trong các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước
    Câu 2
    Tình hình tài chính Công ty A có các số liệu chủ yếu được dự báo như sau: ROE 15%, độ lệc chuẩn là 20%. Công ty đang xem xét 2 cơ hội đầu tư loại trừ nhau:
    Cơ hội đầu tư 1 là dự án đầu tư có độ lệch chuẩn là 30%, hệ số tương quan với công ty là (-0,7) với dòng tiền tệ ròng hàng năm như sau:
    Đơn vị tính triệu VNĐ
    Dự án Năm 0 1 2 3 4 5
    1 NCFt -3XX 80 120 150 1XX 150
    Cơ hội đầu tư 2 là một loại cổ phiếu phổ thông có hệ số hoàn vốn là 18%. Hệ số tương quan của dự án với công ty là -0,4 và độ lệch chuẩn của cổ phiếu này là 24%.
    Yêu cầu
    1. Tính IRR của cơ hội đầu tư 1?
    2. Nếu cả hai cơ hội có quy mô vốn như nhau và bằng 60% quy mô hiện tại của công ty thì công ty nên lựa chọn cơ hội đầu tư nào? Tại sao?
    3. Sau khi lựa chọn được cơ hội đầu tư, công ty nên điều chỉnh lại quy mô của mình và cơ hội đầu tư như thế nào để độ lệch chuẩn đạt giá trị tối thiểu. Tính hệ số hoàn vốn và độ lệch chuẩn sau khi đã điều chỉnh?
    Chú ý: XX là 2 số cuối trong danh sách dự thi của sinh viên.

  3. Chào bạn Dũng mình đang làm Thẩm định dự án và đây cũng là lần đầu tiên mình làm vì thế bảng tính NPV và độ nhạy mình ko biết tính thế nào bạn có thể hướng dẫn giúp cho mình được ko

    • Nghề của mình không liên quan tới cái này nên chuyên sâu thì mình không đủ khả năng bạn ạ. Phải tự nghiên cứu thôi.

  4. EM cảm ơn anh. Bài viết rất hữu ích với những người nghiên cứu tài chính. Anh có thể viết 1 post giải thích về định giá doanh nghiệp bằng phương pháp chiết khấu dòng tiền được không ạ. Em cảm ơn anh, chúc anh ngày mới tốt lành

  5. hi ad! ad có thể giúp em giải đáp bài tập tương tự như vậy không ạ. em chưa rõ lắm
    Lập dự án nâng cấp nhà máy sx nước đá. các thông tin cho dưới đây:
    Phần 1: Thông tin về dự án
    1.1 Tình hình hiện tại
    Nhà máy nước đá Mỹ Hạnh hiện đang sản xuất vào khoảng 12,400 cây đá/ngày, một tháng hoạt động bình quân 25 ngày , nghĩ 5 ngày để bảo trì. Đơn giá bán bình quân vào khoảng 5600, biến phí một cây đá khoảng 4280/cây ( không tính lương công nhân), tổng định phí bình quân khoảng 3 240 000 000/năm (bao gồm cả lương công nhân lãnh theo tháng). Trong các biến phí sản xuất có 2 tiêu chí quan trọng là:
    • Bình quân để sản xuất 1 cây đá phải tốn 0.85 lít dầu DO/cây đá , đơn giá 4000/lít
    • Chi phí mua 1m3 nước là 4200
    1.2 Mục tiêu của dự án
    Nhà máy sản xuất nước đá Mỹ Hạnh sẽ thay thế hệ thống lạnh chạy bằng dầu DO đã cũ và hao tốn nhiên liệu bằng hệ thống lạnh chạy bằng điện, đồng thời thay thế quy trình lấy đá và nạp nước sử dụng thủ công bằng hệ thống ròng rọc bán tự động. Việc đầu tư giúp tiết giảm chi phí nhiên liệu và tăng hiệu quả kinh doanh.
    1.3 Mức đầu tư và nguồn vốn của dự án
    • Vốn đầu tư : Chủ đầu tư thực hiện đầu tư theo hình thức chìa khóa trao tay , theo đó mức đầu tư dự kiến
    STT Tên thiết bị Trị giá
    1 Hệ thống lạnh chạy bằng điện 3.650.000.000
    2 Hệ thống ròng rọc bán tự động 410.000.000
    3 Thiết bị hỗ trợ 38.000.000
    4 Chi phí lắp đặt chạy thử 12.000.000
    Tổng cộng 4.110.000.000

    • Hệ thống này được khấu hao trong vòng 5 năm. Theo tính toán của chuyên viên kỹ thuật thì sau 5 năm giá trị thanh lý của máy khoản 450 triệu. Ngoài ra hệ thống lạnh cũ bán thanh lý được 360 triệu.
    • Chủ đầu tư sẽ vay của Ngân hàng là 70% vốn đầu tư với lãi suất 10% /năm trong thời hạn 3 năm.
    1.4 Thông tin về chi phí:
    Sau khi đầu tư có biến động về chi phí như sau :
    • Trong năm đầu tiên điện năng tiêu hao cho 1 cây đá bình quân là 3,5kW , đơn giá điện sản xuất là 900đ/kW. Chi phí này tăng mỗi năm khoảng 2%
    • Do sử dụng hệ thống nạp bán tự động nên bình quân cứ 100 cây đá thì tiết kiệm được 1.6m3 nước
    • Các định phí khác không thay đổ
    1.5 Doanh thu: Đơn giá bán, công suất sản xuất không đổi sau đầu tư

    Phần 2: Yêu cầu
    Hãy tính NPV và IRR của dự án . Tỷ số chiết khấu dùng để tính NPV là 10% . Hãy tính giá điện điểm hòa vốn đầu tư ( NPV=0)

    • Dear em;
      Bài này chỉ lằng nhằng nhiều con số chứ nó cũng không khó lắm đâu. Anh không có thời gian làm chi tiết; chỉ hướng dẫn được thôi.
      B1: Em lên tổng chi phí và tổng doanh thu (dòng tiền vào) của hiện trạng. Mục đích là để mình nắm rõ chi tiết các mục chi phí và các mục doanh thu của hiện trạng.
      B2: Thay thế máy móc chạy bằng dầu DO bằng máy chạy bằng điện -> Lập bảng cho 5 năm trong đó sử dụng mục chi phí phía trên + với những thay đổi khi thay máy chạy bằng điện theo từng năm. Sau đầu tư đơn giá, công suất không đổi nên mình chỉ thay đổi bên mục chi phí (dòng tiền ra) thôi.
      Em cứ làm theo cách hiểu của em xem thế nào.
      VD

      • Một doanh nghiệp phải lựa chọn một trong hai dự án đầu tư có tỷ lệ chiết khấu k = 15% và những dữ liệu như bảng sau:
        ĐVT: Triệu đồng
        Dự án
        Năm

        0
        1
        2
        3
        X
        -42.000
        19.900
        19.900
        19.900
        Y
        -14.000
        9.500
        5.800
        3.000
        a) Hãy tính NPV của từng dự án.
        b) Hãy tính IRR của từng dự án.
        c) Hãy tính Thời gian hoàn vốn của từng dự án.
        Add có thể giúp e giải b này với k ạ đây là b thi của e

Leave a Reply to dungiso Cancel reply

Please enter your comment!
Please enter your name here