Cứ đầu mỗi tháng trên tivi phát thanh viên thường hay nhắc đến chỉ số CPI của tháng trước đó và đánh giá về mức độ tăng giảm của CPI. Đây cũng là chỉ số mà người dân quan tâm nhất và câu cửa miệng là tốc độ tăng của lương không theo kịp tốc độ tăng của hàng hóa.
Bảng dưới là bảng CPI (Consumer Price Index) của tháng 1/2014. Con số ta đặc biệt quan tâm là con số của kỳ gốc 2009.
“Chỉ số giá tháng 1 năm 2014 so với kỳ gốc 2009” có nghĩa là người ta tính theo công thức sau:
Đơn vị của CPI là %.
Tạm hiểu là % tăng thêm khi tháng 1/2014 bỏ tiền ra mua một giỏ hàng của năm 2009. Xét bảng trên và công thức thì CPI của năm 2009 sẽ bằng 100%; và hiện CPI của tháng 1/2014 là 156,78%.
Tương tự nếu đặt ở mẫu số là lượng và giá của tháng 12/2013 thì ta có CPI bằng 100,69%. Tạm hiểu là chúng ta phải chi thêm 0,69% khi mua giỏ hàng tháng 1/2014 thay vì mua cũng giỏ hàng đó tháng 12/2013
Các bước tính CPI:
Ví dụ cách tính CPI với giỏ hàng đơn giản là có hai mặt hàng Sách và Bút để dễ hình dung
Bước 1: lựa chọn giỏ hàng hóa và đặt trọng số cho mỗi mặt hàng trong giỏ.
Hàng hóa được lựa chọn căn vào:
– Mức độ thường xuyên tiêu thụ của người tiêu dùng
– Đặt trọng số theo cơ cấu tiêu dùng do trong những hàng hóa tiêu dùng thì có những hàng hóa tiêu dùng nhiều hơn những hàng hóa khác. Trọng số ở đây được hiểu là số lượng hàng hóa đó, ví dụ nếu mục Gạo có số lượng là 4 trong giỏ hàng sẽ khác với số lượng chỉ có 2. Tham khảo ví dụ cụ thể tại cuối entry này.
– Hàng hóa/dịch vụ có khoảng thời gian tồn tại lâu. Ví dụ nếu ta chọn một loại hàng năm nay mà năm sau không còn được tiêu dùng nữa thì không được.
Hiện tại trong giỏ hàng hóa của ta có 396 mặt hàng và dịch vụ
Bước 2: Chọn ra năm cơ sở
là năm kỳ gốc, hiện tại ta đang tính theo kỳ gốc là 2009. Với công thức tính CPI ta dễ dàng nhận thấy CPI của năm kỳ gốc sẽ bằng 100 do tử và mẫu bằng nhau. Cũng có nghĩa là các năm trước đó nếu tính theo kỳ gốc 2009 thì sẽ < 100.
Riêng với vàng ta thấy một sự biến động rất lớn; nếu so với kỳ gốc thì bằng 171,52 trong khi so với tháng 1/2013 chỉ còn bằng 75,57 và tới 12/2013 thì lên 99,94
Bước 3: tính CPI
Q trong công thức chạy từ 1 tới 396 và P cũng chạy từ 1 tới 396 tương ứng. Như vậy Q không thay đổi nhưng P đã thay đổi.
Trong bảng trên thì CPI năm 2014 so với kỳ gốc 2009 là 156,78. Có nghĩa là cũng với giỏ hàng hóa đó tương ứng với giá trị mà người tiêu dùng nhận được thì người tiêu dùng phải bỏ ra gấp 1,5678 lần.
Cột tiếp theo so sánh với tháng 1 năm 2013 nhằm mục đích so sánh tương đối với cùng kỳ năm trước đó là 105,45.
Cột cuối cùng là so sánh với tháng trước đó (12/2013) là 100,69. Có nghĩa là CPI đã tăng thêm 0,69%.
Chỉ số điều chỉnh CPI là so sánh tương đối giữa CPI các thời điểm:
Lạm phát là tính cho 1 năm, bằng CPI kỳ này trừ CPI kỳ trước, tất cả chia chi CPI kỳ trước. Dễ dàng suy ra được là vì kỳ gốc 2009 CPI = 100 nên cột đầu tiên trong bảng trên sẽ là lạm phát của 2014 so với 2009; tương ứng với 56,78%.
Chú ý là lạm phát chỉ thể hiện lượng, còn chất thì ta phải xem cơ cấu tăng của mỗi nhóm hàng và do tính cả nước nên tính cả thành thị và nông thôn, cả miền xuôi và miền ngược.
Dựa vào bảng trên ta thấy lạm phát của năm 2013 là 6,04% vì chỉ số giá tháng 12/2013 bằng 106,4% so với tháng 12/2013
Cột cuối cùng thể hiện Chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2013 tăng 6,6% so với bình quân năm 2012.
Trong entry Kinh tế học P1 ta biết tới chỉ số điều chỉnh GDP như sau:
Tử số là GDP danh nghĩa có nghĩa là lấy sản lượng nhân với năm tính GDP
Mẫu số là GDP thực tế là lấy sản lượng của năm tính nhân với giá của năm gốc
Ta thấy công thức này cũng gần tương tự như cách tính chỉ số CPI, nó thể hiện sự tăng lên của mức giá. Điểm khác biệt là ở cách tính sản lượng Q:
– Q trong tính CPI là một giổ hàng hóa giới hạn bởi những hàng hóa thường xuyên tiêu dùng của hộ gia đình bao gồm cả hàng nhập khẩu, mục đích là để xác định biến đổi mức sống dân cư.
– Q trong tính GDP là tính tất vì nó = C + I + G + NX. Ngoài chi tiêu của hộ gia đình còn tính tới cả đầu tư của doanh nghiệp (I), chi tiêu của chính phủ (G) và không tính hàng nhập khẩu.
Tham khảo các chỉ số tại trang web của tổng cục thống kê: https://www.gso.gov.vn/Default.aspx?tabid=706&ItemID=13412
Ví dụ về tính lạm phát từ CPI và từ GDP:
Ngoài chỉ số giá tiêu dùng CPI còn có các chỉ số vàng, chỉ số đô la Mỹ, các bạn tham khảo bài viết dưới:
Bài viết liên quan
Kinh tế học (P13: Lương tối thiểu)
Kinh tế học (P14: Cạnh tranh hoàn hảo trong thị trường LĐ)
Kinh tế học (P15: Tính chất độc quyền của siêu thị)
Kinh tế học (P17: Lợi ích của người tiêu dùng)
Kinh tế học (P18: Lựa chọn của người tiêu dùng)
Kinh tế học (P19: Lợi ích của người sản xuất)
Kinh tế học: Cuộc cách mạng cận biên
Kinh tế học: Người biến Kinh tế học thành một môn khoa học Alfred Marshall
anh cho em hỏi: CPI của năm hiện hành là 120 có nghĩa là?
ở trên có ví dụ mà em
có hai bước:
Tính chi phí mua giỏ hàng = lượng kỳ gốc x giá năm hiện hành
Tính CPI = Chi phí mua giỏ hàng/chi phí kỳ gốc.
Trong ví dụ trên kỳ gốc là năm 2000. Năm 2000 có chi phí mua giỏ hàng là 1200 -> CPI của 2001 = 1.460/1.200 ( Kỳ hiện hành chia cho kỳ gốc).
Đơn vị của CPI là % -> CPI của năm hiện hành = 120% có nghĩa là CPI của năm hiện hành cao hơn 120% so với năm gốc.
Vì kỳ gốc có CPI = 100 nên CPI của năm hiện hành bằng 120 cũng có nghĩa là để mua cùng một giỏ hàng của năm gốc thì người tiêu dùng phải bỏ ra thêm 20% số tiền của năm gốc ( Chỉ số lạm phát)
em hỏi tại sao bài thứ 1 tính cpi lại ra 340 với 375 ạ
Dear em;
= Lượng kỳ gốc x giá kỳ tính = 100 x 2,5 + 100 x 0,9
Kỳ gốc là năm 2000
anh V.D
cho em hỏi:Tại sao chỉ số khử lạm phát GDP (GDP deflator) cho kết quả tỷ lệ lạm phát khác với CPI? mọi người có thể giải đáp giúp em được không?
Cho em hỏi cái ạ. Tại sao chỉ số khử lạm phát GDP (GDP deflator) cho kết quả tỷ lệ lạm phát khác với CPI?
Chào bạn,
Kết quả inflator của GDP Deflator khác với CPI bởi vì:
_ CPI tính chi phí hàng hóa mà người dân mua trong nội địa không tính hàng hóa mua ở nước ngoài
Còn Deflator thì tính cả hàng hóa mua ở nước ngoài nữa nhé ạ
bạn muốn chúng tôi tư vấn xây nhà
trọ Tính hiệu quả và tiện lợi khi bạn chọn dịch vụ xây
nhà trọn gói đó là bạn chỉ cần mất thời gian đầu
làm việc với nhà thầu một cách rõ ràng và minh bạch nhất có thể,..… công ty chúng tôi rất uy tín sẽ giúp bạn xây được căn nhà ưng ý sau đó bạn an tâm đi làm việc riêng
của bạn và chờ ngày nhận nhà. Bạn có thấy tuyệt vời không?
Công Ty Đại Dương Xanh uy nhiên, với một
thị trường xây dựng hỗn độn thì việc tìm kiếm một nhà thầu uy
tín khiến bạn đau đầu lo lắng….. Tiền Giang những lời nói xuôi tai và chắc như
đinh đóng cột nhưng sau đó là khiến bạn mất thời
gian và tiền bạc do thiếu tính minh bạch và rõ ràng ngay từ lúc ký
kết.,.… công xây dựng nhà
xây nhà trọ bình dương
Chào anh,
Cho em hỏi, em muốn lấy CPI từ 2001-2014 và năm gốc là năm 2000. Nhưng em thấy số liệu ở tổng cục thống kê tính trong khoản thời gian đó có năm gốc khác nhau. Còn lấy từ World bank thì số khác nhau với lại em cũng không biết được trên Wb lấy năm gốc là năm nào. Anh có thể chỉ em cách tìm không? Vì em muốn tìm để tính tỷ giá hối đoái thực.
Thaks.
Dear em;
Tính tỷ giá hối đoái thực cũng dựa vào giỏ hàng.
Một giỏ hàng mua ở Việt Nam với giá là 22.000 đồng
Cũng giỏ hàng này mua ở Mỹ có giá là 1 usd
Vậy tỷ giá là 1 usd đổi được 22.000. Gọi là tính tỷ giá dựa trên sức mua của đồng tiền.
Trường hợp em có tỷ giá tạm tính ví dụ như năm 2000. Giờ muốn dựa vào chỉ số lạm phát để tính năm 2017 tỷ giá sẽ là bao nhiêu (mà không cần phải tính trên giỏ hàng).
Trên trang của tổng cục thống kê thì chúng ta có các kỳ gốc 1995, 2000, 2001, 2005, 2009, 2014
Cùng là năm 2016 nhưng kỳ gốc khác nhau thì CPI cũng khác nhau.
Đối với đồng USD thì đồng USD cũng có thay đổi giá trị vì vậy sẽ phải có được chỉ số lạm phát của Mỹ dựa trên năm gốc giống với năm gốc của VN. Năm gốc của Mỹ hiện tính là năm nào chắc tìm sẽ thấy.
Phương pháp này cũng không hoàn toàn chính xác vì giỏ hàng trong tính lạm phát của VN và giỏ hàng tính lạm phát của Mỹ khác nhau.
thanks
cho em hỏi e muốn tính giá trị của 500k năm 2006 bằng bao nhiêu tiền vào bây giờ nhưng cpi năm 2006 lấy năm gốc là 2000 còn cpi 2016 lại lấy năm gốc là 2014.Vậy e phải làm s đây.
Dear em;
Ý nghĩa của kỳ gốc có thể hiểu như thế này:
Khoảng cách tới Hải phòng là bao nhiêu km?
Câu hỏi này sẽ không thể trả lời được nếu không có mốc “từ đâu”. Cho dù “từ đâu” có ở Hà nội hay Hồ chí minh thì Hải phòng nó vẫn cứ ở đó.
Như vậy em sẽ lấy 1 năm gốc tính chung cho giỏ hàng. Năm gốc này lấy năm 2000 cho dễ tính.
Để kiểm chứng em có thể sau đó lấy năm gốc là 2004. Nếu kết quả giống nhau thì chứng tỏ cách làm đúng. Anh nghĩ như vậy em thử làm cụ thể xem nhé.
anh V.D
dạ vâng nếu theo công thức tính thì sẽ là:
số tiền năm 2016 = số tiền năm 2006 x (CPI năm 2016/CPI năm 2006)
Nhưng em tìm theo số liệu thống kê trên gso thì CPI năm 2006 là 128,8 (mốc 2000) còn CPI năm 2016 là 100,25 (mốc 2014).Ý của em là họ thống kê theo 2 mốc khác nhau như thế này thì e phải làm sao tính được CPI năm 2016 theo mốc 2000 đó ạ.
Dear em;
Giả sử năm 2006 dùng 500K mua được Q sản phẩm.
Cũng với Q đó, năm 2016 phải bỏ ra P đồng. P/500K là tỷ số cần phải tính
Vấn đề là ta chỉ có chỉ số CPI lấy từ tổng cục thống kê mà hai chỉ số này lại lấy các mốc khác nhau. Giỏ hàng của hai thời điểm này chắc chắn cũng khác nhau.
Anh thấy vụ tính dựa vào CPI công bố này có vể bế tắc; chắc chỉ có câu hỏi này với một giả định cho trước trong đó giỏ hàng là không đổi.
Bài toán này là em tự nghĩ ra hay là thấy giáo giao thế em? trước hết phải xem câu hỏi có chuẩn không đã 😛
anh V.D
HI,
Cho em lam the nao de phan biet CPI va lam phat.
thanks.
Dear em,
Em xem ví dụ phía cuối là dễ hiểu nhất.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI = Chi phí mua giỏ hàng kỳ tính/ Chi phí mua giỏ hàng kỳ gốc : nhìn công thức ta có thể hiểu được ý nghĩa của CPI là Tỷ lệ tăng của giá giỏ hàng của kỳ tính so với kỳ gốc. Hiện nay kỳ gốc là 2009.
Lạm phát là mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng bằng CPI kỳ này trừ CPI kỳ trước chia cho CPI kỳ trước.
Ví dụ: https://gso.gov.vn/Default.aspx?tabid=382&ItemID=14366
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 6 năm 2015 tăng 0.35% so với tháng trước; tăng 1% so cùng kỳ năm trước; tăng 0,55% so với tháng 12 năm trước. CPI bình quân sáu tháng đầu năm 2015 so với cùng kỳ năm trước tăng 0,86%. CPI 6 tháng đầu năm nay có tốc độ tăng tương đối thấp kể từ năm 2001 lại đây: Bình quân mỗi tháng CPI chỉ tăng 0,1%; Sau 6 tháng CPI tăng 0,55% so với cuối năm 2014, như vậy, nếu không có những đột biến trong 6 tháng cuối năm, CPI năm 2015 sẽ đạt được mục tiêu đề ra của Quốc hội.
thanks.
cho em hoi ti le LẠM PHÁT có âm không a
Dear em;
Lạm phát = (CPI kỳ này – CPI kỳ trước)/CPI kỳ trước
CPI = chi phí mua giỏ hàng năm nay/Chi phí mua giỏ hàng năm gốc
Giả sử chi phí mua giỏ hàng năm 2015 rẻ hơn 2014:
CPI 2015 < CPI 2014 -> Lạm phát của 2015 sẽ âm. Nhưng thực tế là hiếm có chuyện chi phí mua giỏ hàng lại thấp hơn năm trước mà nó chỉ tăng chậm hơn so với năm trước đó. Ví dụ 2014 lạm phát là 5%; 2015 là 0,6%; có nghĩa là chi phí mua giỏ hàng cũng vẫn tăng nhưng không tăng mạnh như 2014.
Nếu như lạm phát có âm thì người ta gọi là giảm phát. Giảm phát không phải là tốt theo cách hiểu là người tiêu dùng có thể mua giỏ hàng với ít tiền hơn.
Giảm phát xuất hiện do tổng cầu suy giảm, có nghĩa là số người mua hàng giảm đi nên giá giảm đi. Só người mua hàng giảm đi không phải là họ không muốn mua mà vì họ không có khả năng mua. Họ không có khả năng mua vì họ không có việc làm do các công ty cắt giảm sản lượng vì không bán được hàng. Cái vòng xoắn ốc này sẽ kéo nền kinh tế đi xuống mãi nếu không có sự can thiệp của nhà nước.
Khi lạm phát tăng chậm hơn kết hợp với GDP tăng chậm thì là Thiểu phát. Thiểu phát là dấu hiệu của giảm phát khi số người có khả năng mua giỏ hàng bắt đầu suy giảm. Tuy nhiên GDP 2015 của chúng ta lại là 6,68% cao nhất trong 5 nâm qua nên cũng chưa gọi là thiẻu phát.
thanks.