Sách: Vĩ đại do lựa chọn (P5: Yếu tố may rủi đóng vai trò gì?)

Câu hỏi đặt ra là có phải những công ty thành công hay những con người thành công đã gặp nhiều may mắn hơn những công ty và người đối chứng?

Nếu như may mắn đóng vai trò quyết định trong việc phân định một công ty 10X và công ty đối chứng thì các nhà lãnh đạo công ty 10X dường như chẳng phải làm gì nhiều. Không cần phải có nguyên tắc, không cần biết sợ hãi, không cần phải sáng tạo dựa vào kinh nghiệm hay là phải có tham vọng cấp độ 5.

Có phải những công ty thất bại hay những con người không thành công đã gặp nhiều vận rủi hơn ? thậm chí là vận rủi chí mạng dẫn tới việc họ đã không có kết quả tốt đẹp như những công ty 10x hay những người thành công.

Các số liệu thực tế đã cho thấy những điểm sau:

1. Đầu tiên, thế nào là một sự kiện may rủi?

Sự kiện may rủi là sự kiện đáp ứng được 3 tiêu chí sau:

(1) Sự kiện xảy ra độc lập với hành động của nhân vật chính:

Sự kiện may rủi có thể xuất phát từ nguyên nhân con người ví dụ như các chính sách mới, người gây ra tai nạn,…nhưng đối với nhân vật chính thì nó phải độc lập hầu hết.

Có nghĩa là nguyên nhân gây ra sự kiện may rủi không xuất phát từ nhân vật đang xét. Máy bay MH17 bị rơi là một sự kiện rủi mà những hành khách trên đó gặp phải, họ không quyết định đường bay, không quyết định việc ai đã bắn vào máy bay.

Việc bạn ngày đêm ôn thi đại học rồi bạn đỗ đại học thì việc đỗ đại học không phải là một sự kiện may rủi vì nó bắt nguồn từ nhân bạn đã gieo trước đó.

(2) Sự kiện may rủi sẽ mang lại một kết quả tiềm ẩn tốt hay xấu đủ lớn

Sự kiện thời tiết hôm nay đẹp không phải là sự kiện may nhưng nếu như đúng hôm đó bạn đi dạo ngoài trời thì đó lại là một sự kiện may mắn vì nếu không bạn sẽ không thể thực hiện cuộc đi dạo.

Sự kiện cái ô tô cách bạn 100 m phía trước phanh gấp chẳng mang lại hệ quả gì xấu đối với bạn vì bạn thừa thời gian để tránh. Nhưng nếu như cái ô tô đó chỉ cách bạn có 2 m thì bạn đã gặp một sự kiện không may mắn có hệ quả tiềm ẩn lớn. Việc người lái xe phanh gấp đương nhiên là hoàn toàn độc lập với các hành động của bạn.

(3) Sự kiện có các yếu tố không thể dự đoán trước

Nếu hôm nay bạn đánh đề 45 và đề về 45 thật thì đó là sự kiện may mắn nhưng nếu như bạn bằng cách nào đó bạn biết chắc chắn  tối nay đề sẽ về 45 thì đó không phải là sự kiện may mắn.

Khi tung đồng xu lên bạn sẽ không thể chắc chắn được kết quả là xấp hay ngửa. Người đi biển không dự đoán được cơn bão sẽ xảy ra và vì vậy họ phải quay vào bờ ngay khi vừa tới ngư trường.

2. Các loại may rủi

Trong hành trình của một doanh nghiệp hay một đời người có những sự kiện may rủi mang tính chất cực kỳ quan trọng có thể dẫn tới phá sản doanh nghiệp, làm chết người. Có những sự kiện may rủi mà kết quả của nó giúp doanh nghiệp, con người có những bước đột phá. Và cũng có những may rủi mà kết quả của nó ảnh hưởng vừa phải.

Một DN hoàn thành nghiên cứu sẵn sàng đưa vào thị trường một sản phẩm đúng vào lúc nhu cầu thị trường tăng cao đột biến bởi một sự kiện không thể dự báo thì DN đã gặp một may mắn lớn.

Việc DN tư nhân đang kinh doanh ngon lành trong một ngành, bỗng nhiên chính phủ ra văn bản cấm DN tư nhân được kinh doanh trong ngành đó thì DN đã gặp một sự rủi có kết quả nghiêm trọng.

Việc bạn vừa mới ra trường đúng lúc một ngành đột nhiên có nhu cầu nhân lực tăng đột biến là một sự kiện may mắn và ngược lại.

Việc bạn hủy chuyến đột xuất trên một chuyến bay mà sau đó gặp tai nạn thì đó là một may mắn có kết quả quan trọng.

Cùng một sự kiện may rủi xảy ra thì mức độ ảnh hưởng tiềm ẩn khác nhau. Ví dụ thời điểm chính phủ bắt buộc người dân phải đội mũ bảo hiểm, những người đang sản xuất, kinh doanh mũ bảo hiểm sẽ có lợi ích tiềm ẩn cao nhất. Với những người khác thì họ vẫn có thể tận dụng được cơ hội nếu họ nhanh chóng nhảy vào sx kd nhưng vì không có kinh nghiệm từ trước nên kết quả tiềm ẩn sẽ thấp hơn.

3. Khác nhau giữa kết quả tiềm ẩn của sự kiện may rủi và kết quả của may rủi

Một chiếc xe máy lao nhanh qua ngã tư và đâm vào một ô tô đi ngang, người lái xe bắn người về phía trước. Kết quả tiểm ẩn là khả năng anh ta sẽ chấn thương sọ não hoặc gẫy cơ số xương. Tuy nhiên, kết quả thực tế sẽ khác nhau tùy thuộc vào mỗi người lái xe khác nhau.

Người lái xe trước đó có học tiếp đất thì sẽ tiếp đất an toàn mà chỉ bị xây xát nhẹ. Người thì phản ứng theo cách tự nhiên là lấy tay chống phía trước khả năng sẽ gẫy cả tay mà vẫn mài mặt.

Ta thấy cùng một sự kiện rủi kết quả thực tế khác nhau mặc dù kết quả tiềm ẩn là giống nhau.

Một sự kiện may mắn mang kết quả tiềm ẩn tốt nhưng với người khác nhau thì kết quả cũng khác nhau. Người tận dụng được cơ hội và người bỏ qua cơ hội. Lấy ví dụ trong một công ty thì cơ hội thăng tiến, thu nhập là ngang nhau với tất cả các thành viên nhưng kết quả nhận được khác nhau với người khác nhau.

Điều gì gây ra sự khác biệt? Sợ hãi hữu ích, nguyên tắc nhất quán, sáng tạo bằng kinh nghiệm cùng động lực ham muốn cấp độ 5 là nguyên nhân.

Sự sợ hãi hữu ích giúp cho mỗi người có sự chuẩn bị tốt hơn nhiều so với yêu cầu nhờ vậy khi gặp sự kiện may rủi khả năng họ sẽ ở ô 3 và 4. Nhưng may rủi rất đa dạng, đâu có thể chuẩn bị được hết tất cả.

Ví dụ bạn có thể bỏ ra nhiều công sức để học tiếng anh với hy vọng khi có cơ hội nghề nghiệp liên quan sẽ có ích. Nhưng nếu như sự kiện may mắn đó không xảy ra thì sao? Bạn chỉ có thể chuẩn bị giới hạn với một nguồn lực giới hạn và sẵn sàng tiếp nhận các sự kiện may rủi rơi đúng vùng bạn chuẩn bị.

Sáng tạo qua trải nghiệm là bước đi trên chính kinh nghiệm của mình thay vì của người khác. Đây là yếu tố xuất phát từ bên trong không phụ thuộc vào bên ngoài, tuy nhiên cách làm việc này cùng hành xử có nguyên tắc giúp bạn đi vững chắc và phản ứng nhanh hơn trước sự kiện.

4. Nhưng yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất tới kết quả của may rủi

Mặc dù sức mạnh của  DN là sức mạnh của tổng thể nhưng yếu tố ảnh hưởng tới kết quả của may rủi lớn nhất là yếu tố cá nhân một con người. Nếu DN có được một người phù hợp với sự kiện may rủi đó thì họ sẽ giúp  DN đạt tối đa lợi ích từ cơ hội và biến rủi ro thành đòn bẩy tiến lên.

Con người sẽ quyết định tất cả, đó có thể là chính lãnh đạo doanh nghiệp, đó có thể là một người được tuyển vào đúng thời điểm (thay vì họ làm ở cty đối thủ). Bản thân việc tuyển dụng được đúng người đó cũng ẩn chứa rất nhiều sự may rủi. DN và ứng viên phải cùng có nhu cầu ở đúng thời điểm, một trong hai bên phải biết được nhu cầu của nhau, cùng thống nhất điều kiện làm việc, ứng viên qua được các vòng tuyển dụng,….

Comments

comments