Hoàn thiện bản thân (P19: Chuyên đề về Tầm nhìn cá nhân)

Nếu ví các yếu tố Kiến thức, Kỹ năng, Thái độ là thể xác thì tầm nhìn được ví như cái áo. Áo nhỏ sẽ bó hẹp khả năng phát triển của 3 yếu tố đó. Một người có tầm nhìn chưa chắc đã thành công nhưng bất cứ người thành công nào đều phải có tầm nhìn.

Chúng ta hãy nhìn vào doanh nghiệp chúng ta đang làm việc. Dường như tầm nhìn quyết định tới vị trí chức vụ của mỗi người. Có thể tầm nhìn có trước khi họ vào chức vụ đó hoặc có thể xuất hiện sau khi có chức vụ đó. Họ hành xử dường như có những điểm chung nhau và ít khi trùng với những người có tầm nhìn thấp hơn.

Có rất nhiều người chuyên môn giỏi nhưng lại không thể lên chức vụ cao hơn vì họ bị giới hạn bởi tầm nhìn của chính mình. Muốn lãnh đạo được người khác buộc họ phải có tầm nhìn cao hơn những người đó. Ví dụ đơn giản nếu họ là một kỹ sư lập trình giỏi khi lên làm quản lý họ không thể can thiệp vào từng câu lệnh mà phải là trả lời câu hỏi là phải làm gì? làm như thế nào? Ai làm? kiểm soát chất lượng ra sao?. Cao hơn nữa là sản phẩm của ta ai dùng? Họ ở đâu, độ tuổi bao nhiêu, giá bao nhiêu thì họ có thể mua? Đối thủ của ta là ai? Sản phẩm của ta tới tay khách hàng bằng cách nào?

Khái niệm:

Tầm nhìn theo đúng nghĩa đen là khả năng nhìn rộng và xa theo cả không gian và thời gian.

Người có tầm nhìn thời gian tốt có thể dự đoán được sự vận động của nền kinh tế, dự đoán được những sự kiện tất yếu phải xảy ra. Họ nhìn các sự kiện như trò chơi domino, biết chắc rằng quân domino ở tít bên kia phòng sẽ đổ nếu quân domino trước mặt đổ.

Kết quả thể hiện bên ngoài của họ là họ chuẩn bị ngày hôm nay và nhận kết quả ở tháng tới, vài năm thậm chí vài chục năm tới. Chúng ta có thể nhìn rõ được điều này đặc biệt ở những người rất giàu như ông chủ của Vingroup, Hoàng Anh Gia Lai,…

Tầm nhìn không gian được chia ra làm hai là tầm nhìn về địa lý và tầm nhìn về lĩnh vực:

Tầm nhìn lĩnh vực là khả năng nhìn nhận một vấn đề một cách sâu sắc trên các góc độ Kinh tế, Chính Trị, Văn hóa, Xã hội, Môi trường, Tôn Giáo, Chủng tộc,… Điều này khá dễ hiểu, ngày nay một vụ tai nạn lao động có thể làm dừng thi công cả một công trình, một báo cáo chất lượng thực phẩm không tốt có thể làm phá sản một nhãn hàng, thay đổi chính sách có thể vùi dập một doanh nghiệp,…

Nếu so sánh với trò chơi domino thì tầm nhìn lĩnh vực sẽ củng cố cho tầm nhìn về mặt thời gian. Họ biết là quân domino kia sẽ đổ ra sao và có đủ mọi yếu tố dể quân domino kế tiếp đổ hay không?

Nhìn một thứ qua một lăng kính cũng giống như là thầy bói xem voi; cái nhìn sẽ không toàn diện và dễ gặp rủi do do không có khả năng nhận biết.

Tầm nhìn địa lý là khả năng nhìn vượt ra khỏi làng xã, vùng miền, quốc gia. Tôi sản xuất ra hàng hóa không chỉ để phục vụ cho cái làng tôi đang ở mà là cho cả tỉnh, cả vùng, cả Việt Nam, thậm chí ra cả thế giới. Rõ ràng là nếu tôi chỉ nghĩ phục vụ cho cái làng tôi đang ở thì tôi sẽ chẳng quan tâm tới nhu cầu của những khách hàng vượt ra khỏi cái làng, vì vậy quy mô tôi làm, cách thức tôi làm, sản phẩm của tôi sẽ chỉ phục vụ cho cái làng này thôi.

Tôi nghĩ tầm nhìn cũng là một vấn đề về nhận thức. Trước khi quyết định phải mở rộng tầm nhìn ta phải ý thức được rằng ta có đang bị giới hạn bởi tầm nhìn hay không? Ta nhận ra điều này thông qua việc quan sát tầm nhìn của người phía trên ta, người đồng cấp với ta và người phía dưới ta.

Tất nhiên ta không thể hỏi là “Tầm nhìn của anh rộng cỡ nào? ” mà chỉ có thể quan sát thông qua:

• Cách họ ra quyết định đặc biệt là trong những tình huống khó khăn.
• Những thứ mà họ quan tâm.
• Cách giao tiếp, truyền tin của họ
• Giá trị mà họ tạo dựng

Tầm nhìn ảnh hưởng tới cả những thứ ngoài công việc vì vậy bạn có thể tìm thấy câu trả lời thông qua yếu tố gia đình và xã hội:

• Cách thức chi tiêu của gia đình.
• Mức độ quan hệ vợ chồng, con cái.
• Tầm nhìn của người bạn mà bạn thường xuyên gặp nhất.
• Bạn có tưởng tượng ra mình trong 1 năm, 3 năm, 5 năm tới như thế nào không?
• Trong lúc này bạn có kế hoạch ngày mai làm gì, tuần tới làm gì, tháng tới, năm tới làm gì không?
• Khi đối diện với một vấn đề thường bạn sẽ đi từ chi tiết hay đi từ tổng thể
• Bạn có hay phải gặp những tình huống mà bạn không ngờ tới hay không?

Làm sao Mở rộng tầm nhìn hiện có ?

1. Gia tăng sự tự tin

Tự tin thuộc về yếu tố Thái độ là việc người ta tin rằng người ta có thể làm một cái gì đó hay không. Khi tự tin người ta làm nhanh hơn, chắc chắn hơn, quyết liệt hơn; khi thiếu tự tin người ta dò dẫm, sợ hãi, coi trọng ý kiến người xung quanh, dễ dàng thay đổi cách làm.

Thông thường người ta tự tin nhất khi người ta biết rõ về cái mà người ta phải đối diện. Nhưng những người tin vào bản thân thì họ có thể nói “Tôi có thể làm bất cứ việc gì mà anh giao” ngay cả khi họ chưa biết việc đó là việc gì. Đó là sự tự tin về năng lực học hỏi, năng lực vượt khó của bản thân.

Nếu bạn có được khả năng học hỏi và năng lực vượt khó thì đúng là như mèo mọc thêm cánh, rất dễ mở rộng tầm nhìn khi được định hướng.

2. Trang bị phương tiện, công cụ lao động tốt nhất có thể

Hãy tưởng tượng bạn có máy bay riêng. Mỗi sáng thức dậy bạn không còn chỉ nghĩ sẽ ăn trưa ở hồ Hoàn kiếm nữa mà là ăn trưa ở London. Bạn không còn chỉ nghĩ tới gặp khách hàng ở gần nữa mà là gặp khách hàng ở tận bên Lào. Cuối tuần, bạn không còn tính đi chơi ở Vincom mà sang Paris,…Bạn thấy là dường như tầm nhìn về mặt địa lý của bạn đã mở rộng hơn so với trước đây khi không có máy bay riêng.

Rõ ràng là việc sở hữu một máy bay cá nhân đắt đỏ hơn nhiều so với việc đi máy bay thương mại bình thường mà hiện nay số chuyến dày đặc như xe buýt. Nhưng nếu bạn không sở hữu một máy bay thì bạn sẽ rất khó nghĩ như một người có máy bay cho dù bạn thừa tiền để đi máy bay thương mại.

Giờ bạn đã hiểu tại sao ông chủ Hoàng Anh gia lai lại mua máy bay. Chi phí cho thuê phi công, bảo dưỡng máy bay, thời gian xin giấy phép bay,…quá đắt đỏ.

Ngoài ra ngay cả khi ông ta không đi máy bay thì ông ta vẫn được dán một cái mác là có một máy bay riêng. Tầm như bầu Đức gặp những người có vị thế rất lớn nếu ông ta chỉ đang giao thông bằng xe máy thì làm sao ông có thể hiên ngang đứng cạnh họ được. Mạnh vì gạo bạo vì tiền mà.

Giờ bạn cũng sẽ hiểu tại sao người ta lại ham muốn sở hữu một ô tô riêng trong khi rõ ràng phân tích về lợi ích và chi phí thì lựa chọn Taxi là một lựa chọn thông minh hơn.

Nhìn rộng hơn ra các vấn đề khác. Nếu bạn sở hữu một cái điện thoại xịn, một cái máy tính xịn, một cái máy ảnh xịn, một cái nhà xịn,….thì bạn sẽ có ít nhất 2 điều:

1. Mở rộng giới hạn suy nghĩ từ giá trị sử dụng mà công cụ đó mang lại, bạn không thể có khi thuê ngoài.
2. Sự tự hào vì sở hữu những thứ mà người khác ao ước. Nó giúp gia tăng giá trị bản thân mà người khác nhìn vào. Đại loại là lần đầu tiên tiếp xúc làm sao họ biết bạn giỏi thế nào, họ chỉ nhìn và dự đoán ra giá trị của bạn. Khởi đầu tốt sẽ thuật lợi cho công việc về sau.

Sức khỏe cũng là một yếu tố quan trọng nằm trong phần này. Nhiều thứ ta không dám nghĩ tới vì đơn giản là ta thiếu sức khỏe.

3. Từ bỏ những thứ vụn vặt

Nếu bạn buồn phiền vì một vết bẩn trên áo, khó chịu bởi một đứa bấm còi inh ỏi phía sau, tức giận bởi một lời góp ý, đau khổ vì con không ăn hết bát cơm, bận lòng vì lời của bà hàng xóm, … thì là bạn đang bị hướng vào những thứ vụn vặt trong công việc và cuộc sống.

Đó là lý do tại sao phụ nữ rất khó giỏi một cách xuất chúng một thứ gì đó. Ngay cả trong những lĩnh vực tưởng như thế mạnh của họ như thời trang, nấu nướng, trang điểm thì đứng đầu vẫn là đàn ông. Phụ nữ hay bị cuốn vào chi tiết trong khi đàn ông thường không quan tâm tới chi tiết. Sống với một người chồng chi li thì mệt đừng hỏi.

Đứng đối diện trước mỗi vấn đề bạn phải hỏi những câu hỏi lớn (thay vì những câu hỏi nhỏ). Rút cục là vấn đề này sẽ gây hậu quả như thế nào tới cuộc đời ta? Ta có những nguồn lực gì để xử lý vấn đề này? Ta sẽ phối hợp giữa các nguồn lực đó ra sao? Lợi ích nếu ta giải quyết vấn đề này là gì?

Khi đối diện với bài toán tài chính: đừng tiếc đồng tiền nhỏ mà hãy nghĩ tới đồng tiền lớn. Mặc cả rẻ hơn vài đồng làm gì cho phí thời gian. Đừng vì đồng tiền có được ngay trước mắt mà quên mất đồng tiền có được trong tương lai.

Khi đối diện với bài toán sử dụng thời gian: xây dựng kế hoạch dài thay vì làm tới đâu nghĩ tới đấy, đừng để người khác cắt vụn thời gian mà bạn có khiến bạn chẳng làm được việc gì to tát.

Khi xây dựng nhu cầu (các mong muốn, mục tiêu): Bạn phải đặt ra đủ lớn và đủ xa. Ứớc đủ ăn hàng ngày sẽ khác với mong ước có nhiều tiền và không giống với có rất rất nhiều tiền.

Nhưng nghĩ tới cái lớn phải nghĩ tới những cái mà năng lực của chúng ta có thể vươn tới là ước mơ nhưng không phải ước mơ viển vông. Đừng tưởng bạn quan tâm tới chính trị VN, an toàn thực phẩm, sự xuống cấp của đạo đức, tình hình cải cách giáo dục, tình hình chiến sự Seria, giải pháp của Châu Âu về người di cư, …là bạn đang nghĩ lớn. Chỉ là vừa nhặt rau muống vừa bàn chuyện chính trị mà thôi.

Nếu tiền trong túi có vài triệu mà đòi nghĩ làm như Phạm Nhật Vượng thì đó không phải là nghĩ lớn hay có tầm nhìn mà là ảo tưởng. Tầm nhìn nhỏ sẽ giới hạn khả năng phát triển nhưng tầm nhìn quá lớn so với năng lực thì chỉ giống như mặc một cái áo rộng hơn trên một thân thể gầy còm mà thôi.

Đoạn này bạn chỉ cần nhớ đơn giản là từ bỏ dần thói quen hướng vào chi tiết. Bạn vẫn có thể chi tiết nhưng chi tiết phải sau khi đã bao quát.

4. Tinh thần chủ động và không bị lệ thuộc

Tinh thần luôn muốn làm chủ cuộc chơi sẽ kích thích bạn nghĩ xa và rộng. Nếu như bạn đi xe của công ty, nó là của chung, nên bạn sẽ không nghĩ nhiều tới việc bảo dưỡng hay sửa chữa vì vậy cái xe sẽ nhanh hỏng hơn. Nếu xe đó là của bạn thì bạn sẽ thay dầu trước khi tới hạn, sửa lỗi ngay khi nó còn nhỏ…Có nghĩa là bạn chủ động giữ gìn nó thay vì bạn bị động.

Cuộc đời của bạn cũng vậy, nếu mình xác định là thân xác này chỉ có một, thời gian đã đi không chở lại, bạn phải đủ tiền để cho con đi du học, đủ tiền để dưỡng già,… thì bạn chắc sẽ nghĩ và hành động khác đi.

Không bị lệ thuộc bao gồm không bị lệ thuộc về tiền bạc, quyền hành và suy nghĩ. Khi gia đình bạn sống với ông bà thì bạn sẽ bị giới hạn bởi nhiều yếu tố tùy thuộc vào tính cách của ông bà. Bạn sẽ giao phó con cái cho ông bà, có khi không bị áp lực tài chính, có nhiều thời gian cho cá nhân hơn,.,..Khi bạn là thành viên của giáo hội, khi bạn tôn thờ một người không xứng đáng, khi bạn cuống tín vào một giáo điều,…thì bạn đều đang tự buộc chân mình vào đá.

Lệ thuộc vào suy nghĩ là khi bạn chịu sự chi phối bởi ý kiến của người khác. Người khác nói gì bạn cũng tin cũng phải dựa vào; bạn quan tâm tới ý kiến của người khác thái quá.

Chịu khó suy nghĩ sẽ phá vỡ các giới hạn về tầm nhìn. Nói ít đi nghĩ nhiều hơn.

Trong ý này có một ý nhỏ không thể không nhắc tới là nếu bạn được giao quản lý một nhóm mà quyền lợi được hưởng chẳng hơn trong khi trách nhiệm thì trùng trùng thì đừng có khước từ. Khi quản lý người khác bạn buộc phải nghĩ cao hơn họ vì vậy tầm nhìn của bạn sẽ được nâng lên.

5. Học từ những người có tầm nhìn

Khi bạn chịu khó giao tiếp, làm việc với người có tầm nhìn cao hơn bạn thì dần bạn cũng sẽ mở rộng tầm nhìn của chính mình. Ngược lại với người có tầm nhìn thấp hơn thì bạn sẽ bị bó hẹp tầm nhìn của mình.

Nguyên nhân là do chủ đề nói chuyện, độ sâu và rộng trong các chủ đề sẽ khai mở tâm trí bạn.  Cách thức xử lý công việc, cách ra các quyết định, cách xử lý các tình huống khẩn cấp,….Cơ bản là một trời một vực giữa hai loại người.

Một người có tầm nhìn thấp thường khó hiểu và khó dự đoán những suy nghĩ và hành động của những người có tầm nhìn cao hơn. Do vậy, muốn học hỏi được từ họ buộc bạn phải từ bỏ những thành kiến cá nhân, cởi mở quần áo (à quên cởi mở tấm lòng) là bạn có thể học hỏi được.

Muốn cho một cuộc giao tiếp không nhàm chán mệt mỏi thì hoặc là đòi hỏi cả hai phải cùng quan tâm về một lĩnh vực hoặc là phải có tầm nhìn ngang nhau cho dù là quan tâm tới hai lĩnh vực khác nhau.  Khóa học kỹ năng giao tiếp mà không nhắc tới điều này thì vứt.

Bạn để ý quan sát sẽ thấy là những người có cùng tầm nhìn sẽ suy nghĩ và hành xử dường như rất giống nhau.

Nằm trong ý này có một ý nhỏ là nếu như bạn làm ở trung ương thì sẽ có tầm nhìn tốt hơn là làm ở địa phương, làm ở tổng công ty sẽ rộng hơn ở các công ty thành viên, làm ở trụ sở chính sẽ tốt hơn ở chi nhánh, ..

6. Học hỏi mở rộng tầm nhìn ( theo gợi ý của Capro)

Chúng ta có những hình thức học sau:

• Học ở nhà trường
• Tự học qua sách báo tivi internet
• Học từ người khác: chủ động hoặc bị động.

Hãy tưởng tượng là nếu như trái đất này không có loài nào có thể bay được thì liệu con người có phát minh ra máy bay không? Có thể con người còn không xuất hiện nhu cầu muốn bay từ đó cũng không ai đặt câu hỏi “làm sao để có thể bay ?” và đã không có câu hỏi thì chẳng ai đi tìm câu trả lời.

Vậy học cái gì bây giờ khi mà thời gian rất eo hẹp? Thông qua vnexpress hay vietnamnet bạn có thể có rất nhiều thông tin đa dạng. Tuy nhiên như loạt bài về Tư duy logic có nói đến, do bạn tiếp nhận thông tin từ một trung gian mà trung gian này chỉ quan tâm tới việc bạn đọc hay không đọc chứ không quan tâm bài viết thực sự có ích cho người đọc hay không nên thông tin sẽ rất vụn vặt và vô bổ.

Xem hay nghe các bài giảng các khóa học trên mạng cũng là một lựa chọn hay. Bạn khó có thể tiếp thu giống như là tham dự trực tiếp nhưng cũng thu lượm được ối thứ. Nhược điểm của lựa chọn này là sau khi nghe hay xem xong thì khó đọng lại cái gì trong đầu. Nghe có thể rất hay nhưng kiến thức thu lượm không nhiều.

Đọc sách là lựa chọn tốt vì có nhiều thời gian nghiền ngẫm. Nhược điểm của đọc sách là đòi hỏi không gian, thời gian và sự kiên trì. Đọc sách giống như chạy bộ, rất mệt và phải cố gắng; xem video các bài giảng chỉ giống như đi bộ, chỉ cần cố tí là được.

Ý tưởng chung là cho dù học qua phương tiện nào thì nên trọng tâm về một thứ nào đó mà thứ nào đó đúng cái mình đang cần. Kiến thức chuyên ngành sâu sẽ thúc đẩy tầm nhìn xa cho chuyên ngành đó.

Dấu hiệu để biết là bạn có đang thực sự học hay không là bạn thấy mình phải cố gắng để không bỏ cuộc. Mọi sự học đều phải có sự cố gắng hơn bình thường mới hiệu quả. Giống như chạy bộ, trước khi đạt tới trình độ chạy chỉ vì thích chạy thì bạn phải rất cố gắng để không dừng chạy ở ngay những km đầu tiên.

Tầm nhìn và Nhận thức

Phát biểu ” Ông A là người có nhận thức rất tốt” và ” Ông A là người có tầm nhìn tốt” có giống nhau không?

Tầm nhìn thường bao hàm về một khả năng nhìn nhận dự đoán một vấn đề của tương lai. Giống như là càng trèo lên cao thì nhìn càng xa.

Nhận thức thường được hiểu là có cái hiểu đúng về một thứ nào đó. Cái thứ đó vốn dĩ đã tồn tại rồi chẳng qua là người ta không “nhìn” ra mà thôi. Ví dụ nhận thức về tác hại của hút thuốc lá, về tầm quan trọng của việc nuôi dậy con cái đúng đắn, về ích lợi của việc học tập liên tục,…

Chi phí và đầu tư

Trong entry này tôi có đề cập tới việc chúng ta trang bị công cụ giúp mở rộng suy nghĩ. Công cụ là con dao hai lưỡi. Ban đầu bạn có thể mở rộng tầm suy nghĩ của mình nhờ những khả năng của công cụ nhưng nếu không biến nó thành hiệu quả thực tế thì cũng sẽ rất vô nghĩa.

Ví dụ bạn mua một cái máy tính chạy rất nhanh với suy nghĩ là chiếc máy giúp bạn học mọi lúc mọi nơi, giúp bạn làm việc hiệu quả hơn, cảm thấy thoải mái hơn, cảm thấy tự hào hơn. Nhưng những cảm giác đó chỉ là giai đoạn xung quanh thời điểm mua và sẽ dần phai nhạt đi cho tới khi bạn trở lại suy nghĩ bình thường.

Lớn hơn ví dụ bạn mua một cái ô tô với suy nghĩ là chiếc ô tô sẽ giúp mình chủ động hơn, an toàn hơn, không ngại đi xa,…nhưng để sở hữu cái ô tô bạn phải bỏ ra một khoản tiền lớn; và để duy trì nó bạn cũng phải cần một số tiền phát sinh mới. Nếu bạn không gia tăng hiệu quả thực tế nào từ cái ô tô thì chi phí sẽ là một gánh nặng. Nó giống như bạn bỏ tiền ra chỉ để vác một vật nặng trên vai trong hành trình của mình.

Comments

comments